Το σχολείο επιστρέφει και μαζί … η ρουτίνα: Ένας οδηγός για την ομαλή μετάβαση στο σχολείο

 

Γράφει η Μαίρη Μαθιουδάκη 

Ψυχολόγος παιδιών και εφήβων στο κέντρο Συμβουλευτικής και Ψυχοθεραπείας  “Internus” 

  

Λίγο πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς, πολλοί γονείς νιώθουν να ανεβαίνει η  ένταση καθώς η επιστροφή στο σχολείο πλησιάζει. Οι χαλαρές μέρες με παιχνίδι,  βόλτες και ελευθερία δεν μοιάζουν ωστόσο με τις απαιτήσεις μιας σχολικής μέρας,  και αυτή η μετάβαση μπορεί να προκαλέσει άγχος και στους γονείς και στα παιδιά. Η  επιστροφή στη σχολική ρουτίνα δεν αφορά μόνο τις ώρες ύπνου ή την προετοιμασία  της τσάντας· πρόκειται για μια σύνθετη διαδικασία που περιλαμβάνει  συναισθηματική ισορροπία, γνωστική οργάνωση και κοινωνική προσαρμοστικότητα.  Η έρευνα στο πεδίο της ψυχολογίας παιδιών και εφήβων δείχνει ότι όταν η  προετοιμασία γίνεται σταδιακά, με δημιουργικότητα και υποστήριξη, τα παιδιά  προσαρμόζονται πιο εύκολα, ενισχύουν την αυτονομία τους και μειώνουν το άγχος. 

Ένα πρώτο βήμα προς την αρμονική μετάβαση από το σπίτι στο σχολείο είναι να  αναγνωρίσουμε και να διαχειριστούμε τα συναισθήματα του παιδιού. Τα παιδιά  μπορεί να νιώθουν άγχος, ανησυχία, ακόμα και ενθουσιασμό για τη νέα σχολική  χρονιά. Αντί να αγνοούμε ή να υποβαθμίζουμε αυτά τα συναισθήματα, η ενεργητική  αναγνώρισή τους έχει αποδειχθεί ότι μειώνει την αντίσταση και ενισχύει την  εμπιστοσύνη. Συστήνεται επίσης να ζητήσουμε από το παιδί να φτιάξει έναν “χάρτη  συναισθημάτων” για την εβδομάδα που έρχεται, όπου θα σημειώνει με χρώματα ή  μικρές εικόνες τι τον ανησυχεί και τι τον ενθουσιάζει. Με αυτόν τον τρόπο το παιδί  εξωτερικεύει τα συναισθήματά του, ενώ οι γονείς αποκτούν μια πιο ξεκάθαρη εικόνα  για το πώς να το στηρίξουν. Παράλληλα μπορείτε να προτείνετε στο παιδί να  ζωγραφίσει ή να γράψει σε ένα σημειωματάριο το πιο «τρομακτικό» και το πιο  «ενθαρρυντικό» κομμάτι της νέας σχολικής χρονιάς. Αυτή η διαδικασία εξωτερικεύει  τα συναισθήματα χωρίς να τα «φορτώνει» με λόγια, και δίνει στους γονείς πολύτιμη  εικόνα για το πώς να το στηρίξουν. 

Ταυτόχρονα καθοριστική είναι και η σταδιακή επαναφορά της ρουτίνας Τα παιδιά  είναι γεγονός προσαρμόζονται πιο εύκολα όταν οι αλλαγές γίνονται σιγά-σιγά, τόσο 

στον χρόνο ύπνου όσο και στη σειρά των πρωινών δραστηριοτήτων. Μπορείτε  παραδείγματος χάρη αντί να επικεντρωθείτε μόνο στην ώρα, να χρησιμοποιήσετε ην  πρωινή ρουτίνα για «μικρές νίκες αυτονομίας», αφήνοντας δηλαδή το παιδί να  επιλέξει ποιο μέρος του πρωινού θέλει να ολοκληρώσει πρώτο, ή ποιο τετράδιο θα  πάρει πρώτα στην τσάντα του. Η αίσθηση ελέγχου ενισχύει την προσαρμοστικότητα  και μειώνει τις εντάσεις. 

Μεγάλη πρόκληση ωστόσο αποτελεί και η επιστροφή στο σχολικό διάβασμα.  Πράγματι η μελέτη συχνά φαντάζει βαρετή μετά τις διακοπές, αλλά η διαδικασία  μπορεί να μετατραπεί σε αφορμή ανακάλυψης. Για παράδειγμα, αντί να καθίσουμε  απλώς για τις ασκήσεις, μπορούμε να ορίζουμε μια “αποστολή γνώσης” ,όπως π.χ. η  πραγματοποίηση ενός πρακτικού πειράματος, σε συγκεκριμένη ώρα, 7-10 μέρες πριν  από το άνοιγμα των σχολείων. Κατά αυτό τον τρόπο το παιδί θα ξεκινήσει μέσα από  διασκεδαστικές δραστηριότητες να αντιλαμβάνεται την έννοια του προγράμματος. 

Tip: Πριν την έναρξη του σχολείου ξεκινήστε να συνδέετε το διάβασμα με κίνηση ή  παιχνίδι, οργανώνοντας μαραθώνιους παντομίμας όπου θα προσπαθήσετε να  μαντέψετε π.χ. φυσικά φαινόμενα ή τουρνουά γνώσεων από την ιστορία. Κατά τον  τρόπο αυτό η επανάληψη θα μετατραπεί σε αφορμή σύνδεσης της οικογένειας. 

Πέρα όμως από την επιστροφή στις σχολικές υποχρεώσεις κάτι που προκαλεί άγχος  και αγωνία σε μια μεγάλη μερίδα των γονέων είναι ο ύπνος και η επαναφορά της  βραδινής ρουτίνας. Για να γίνει μια ομαλή μετάβαση στον τομέα αυτό προτείνεται οι  γονείς να ξεκινούν περίπου 2 εβδομάδες πριν το σχολείο την τροποποίηση των ωρών  ύπνου και αφύπνισης. Συστήνεται επομένως οι γονείς να μεταφέρουν την ώρα  ύπνου και ξυπνήματος κατά 10-15 λεπτά νωρίτερα κάθε μέρα, ξεκινώντας περίπου  μία εβδομάδα πριν την έναρξη του σχολείου. Παράλληλα, η έκθεση σε φυσικό φως  το πρωί βοηθά τον βιολογικό ρυθμό να ρυθμιστεί πιο γρήγορα, ενώ η σταδιακή  μείωση της χρήσης οθονών και έντονου φωτισμού τις ώρες πριν τον ύπνο  προετοιμάζει το παιδί για χαλάρωση. Επιπλέον μπορούν να δημιουργήσουν μια  μικρή βραδινή ρουτίνα σταθερών ενεργειών – μπάνιο, πιτζάμες, ένα σύντομο  διάβασμα ή ήρεμη δραστηριότητα – που θα σηματοδοτεί στο παιδί ότι πλησιάζει η  ώρα του ύπνου. Με αυτόν τον τρόπο, η μετάβαση στις σχολικές ώρες γίνεται ομαλά  και χωρίς απότομες αντιδράσεις. 

Τip: Προσπαθήστε να δημιουργήσετε μια “ρουτίνα χαλάρωσης με αισθήσεις”:  σβήσιμο φώτων, ακρόαση απαλής μουσικής , αναγνώριση τριών ευχάριστων  πραγμάτων που συνέβησαν κατά τη διάρκεια της μέρας. Η διαδικασία ενισχύει την  αυτογνωσία, μειώνει το άγχος και προετοιμάζει το παιδί για ποιοτικό ύπνο. 

Εξίσου σημαντική είναι και εξοικείωση με το σχολικό περιβάλλον πριν την έναρξη της  χρονιάς, γεγονός που μειώνει την αβεβαιότητα και ενισχύει την αυτοπεποίθηση.  Μικρές πρακτικές, όπως να οργανώσουμε μαζί την τσάντα και τα ρούχα ή να  δημιουργήσουμε μια “προσωπική αποστολή” για την πρώτη εβδομάδα, π.χ. να πει  καλημέρα σε τρεις συμμαθητές ή να κάνει μια ερώτηση στην τάξη, κάνουν το παιδί  να νιώθει ασφαλές, αυτοδύναμο και κοινωνικά ενεργό.

Tip: Ενθαρρύνετε τη φαντασία του παιδιού, ζητώντας του να σκεφτεί ένα «πλάνο  δράσης» για την πρώτη μέρα ή εβδομάδα, όπου θα σημειώνει μικρούς στόχους που  θέλει να πετύχει. 

Τέλος, η θέσπιση μικρών και ρεαλιστικών στόχων για τη χρονιά ενισχύει την αίσθηση  αυτονομίας και κινητοποίησης. Ένας πίνακας “μικρών νικών”, όπου το παιδί θα  σημειώνει εβδομαδιαίες επιτυχίες, όπως η ολοκλήρωση της πρωινής ρουτίνας χωρίς  υπενθύμιση, η ολοκλήρωση μιας εργασίας ή η καταγραφή συναισθημάτων, δίνει στα  παιδιά αίσθηση προόδου και ενισχύει την αυτοεκτίμησή τους. Επιπλέον, η  συστηματική ανατροφοδότηση και οι σύντομες, θετικές επιβραβεύσεις ενθαρρύνουν  τη συνέχιση της προσπάθειας. 

Εν κατακλείδι, η επιστροφή στο σχολείο μπορεί να μετατραπεί από πηγή άγχους σε  ευκαιρία για ανάπτυξη και αυτονομία. Με σταδιακή προετοιμασία, δημιουργική  προσέγγιση και ενεργή υποστήριξη, τα παιδιά αποκτούν αυτοπεποίθηση και θετική  στάση απέναντι στις προκλήσεις. 

Πηγή: Ιnternus.gr