΄΄Περί Ηπείρου΄΄ Ένα άγνωστο ιστορικό ντοκουμέντο

Γράφει ο Γιάννης Αναγνώστου

Διδάκτωρ Ιστορίας, πρώην Σχολικός Σύμβουλος Δ.Ε. 

Σε λίγες ημέρες η πόλη των Ιωαννίνων θα γιορτάσει την επέτειο της απελευθέρωσης από τον οθωμανικό ζυγό.

Ιδιαίτερα σήμερα, οφείλουμε να γνωρίζουμε, ότι της νικηφόρας έκβασης των Βαλκανικών πολέμων (1912-1913) προηγήθηκε μια σημαντική ημέρα για την Βουλή των Ελλήνων: Η 1η Οκτωβρίου 1912 καταγράφεται από ιστορικούς, ως ιστορική ημέρα για την πατρίδα μας.  Χαρακτηρίζεται ιστορική και μέγιστης εθνικής σημασίας, γιατί την ημέρα εκείνη στη Βουλή των Ελλήνων, συνέβη κάτι το μοναδικό για το Εθνικό Κοινοβούλιο της χώρας:  Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ύστερα από πυρετώδεις πολεμικές προπαρασκευές, με βαθειά επίγνωση των ευθυνών και θυσιών, χωρίς άκαιρους θορύβους, δήλωνε στη Βουλή με σαφήνεια, πεποίθηση και αδιάσειστη πίστη τον επί θύρας εθνικό αγώνα, συμπληρώνοντας, εν κατακλείδι, τα εξής, όπως αυτά καταγράφονται στα Πρακτικά της Βουλής της 11ης Οκτωβρίου 1912: «…πλην της δυνάμεως ταύτης της στρατιωτικής υπό της οποίας στηρίζεται κατά πρώτον η Ελλάς και το Ελληνικό Έθνος, κατά την κρίσιμον ταύτην περίοδον του εθνικού βίου, είναι εν πρόσθετον στοιχείον δυνάμεως δια την διέπουσαν σήμερα τα πράγματα κυβέρνησιν … και η δύναμις αυτή είναι η ενότητα του λαού, είναι η εθνική ενότητα».

Αυτή η ενότητα φαίνεται από το γεγονός, ότι τα τρία κόμματα της αντιπολίτευσης , δια των αρχηγών των, δήλωναν ότι αίρουν πλέον κάθε αντιπολιτευτική εργασία και εν λευκώ «…κατετίθετο εις χείρας της κυβερνήσεως η διαχείρισης των εθνικών ζητημάτων …». Σε μια ευτυχή στιγμή για την ιστορία, το ομόθυμο και ομόψυχο της Βουλής των Ελλήνων, τελεί σε απόλυτη αρμονία με το όνειρο της ελευθερίας και της εθνικής ολοκλήρωσης.

 Σε τέτοιες ώριμες – μεγάλες εθνικές στιγμές καλλιεργούνται και εκφράζονται δυνατά εθνικά αισθήματα αλληλεγγύης και εθελοντισμού. Σε αυτές τις στιγμές είναι που συναντούμε τον ΄΄άγνωστο΄΄, δυστυχώς σε μας Ηπειρομάχο εθελοντή από τη Χίο, ευπατρίδη, τον Λεωνή  Μιλτ.  Καλβοκορέση.

Ο Λεωνής Καλβοκορέσης, γόνος αριστοκρατικής Βυζαντινής οικογένειας, διακεκριμένος νομικός, Δήμαρχος Χίου επί 16 συνεχή έτη (1928-1944), διέμενε, προ του πολέμου, οικογενειακώς στην Αγγλία. Λόγω της πολύπλευρης κοινωνικής, πολιτικής και φιλανθρωπικής δράσης του αναδείχτηκε μέγας ευεργέτης της Χίου. Ο Λεωνής Καλβοκορέσης, εθελοντικά, έφυγε από την Αγγλία και έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις απελευθέρωσης της Ηπείρου το 1912-13.  Όπως προκύπτει από το ΄΄Ημερολόγιο-Βαλκανικοί πόλεμοι΄΄ (1912-13) του Φίλιππου Στεφ. Δραγούμη, υπηρέτησε στο 1ο Πεζικό Σύνταγμα και πληγώθηκε σοβαρά στην κοιλιακή χώρα κατά την επίθεση της Μανωλιάσσας. Επίσης, ο αδελφός του, Δήμος Μιλτ. Καλβοκορέσης  εμφανίζεται στις 10 Ιανουαρίου 1913 να υπηρετεί στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Πρέβεζας, περιποιούμενος τραυματίες του Ηπειρωτικού πολέμου. 

Επιστέγασμα της έμπρακτης αρωγής και αλληλεγγύης των Χίων προς τους Ηπειρώτες υπήρξε η εορτή που έγινε προς ανάδειξη και οικονομική στήριξη του Ηπειρωτικού ζητήματος. Έτσι, στις 13 Απριλίου 1914 διοργανώθηκε εορτή υπέρ των Ηπειρωτών, η οποία έτυχε ένθερμης και γενικής υποστήριξης. Την εορτή (διάλεξη, απαγγελίες ποιημάτων για την Ήπειρο, διενέργεια λαχειοφόρου) διοργάνωσε η ΄΄Φιλόπτωχος Αδελφότης των Κυριών Χίου΄΄.  Τα έσοδα που προέκυψαν από εκείνη τη διοργάνωση, 1.675 δραχμές, εμβάστηκαν στο Γεώργιο Χρητσάκη Ζωγράφο. Τη διάλεξη ΄΄Περί Ηπείρου΄΄, η οποία αποτελεί σημαντικό ιστορικό ντοκουμέντο, έκανε ο Λεωνής  Καλβοκορέσης. 

Ακόμη, η 21η Φεβρουαρίου 1914, η πρώτη επέτειος απελευθέρωσης των Ιωαννίνων, εορτάστηκε στη Χίο ως Εθνική εορτή. Ο Νομάρχης Χίου Δημήτριος Μαλασπίνας είχε εκδώσει Νομαρχιακή εγκύκλιο (515/13 Φεβρουαρίου 1914), με την οποία έδινε εντολή στους Δημάρχους και Προέδρους των Δημογεροντιών της νήσου να τελέσουν δοξολογίες στις 21 Φεβρουαρίου 1914. Επίσης, με αίτηση του ίδιου Νομάρχη είχαν αποσταλεί από το Υπουργείο Στρατιωτικών δέκα χιλιάδες μικρές σημαίες, με σκοπό την προώθηση της πώλησής τους στις 21 Φεβρουαρίου 1914. Το έργο της πώλησης των σημαιών είχαν αναλάβει κυρίες της Χίου, οι δε εισπράξεις θα διετίθεντο υπέρ των οικογενειών των πεσόντων. Τελικά, συνελέγη το ποσό των 9.192,30 δρχ. από την πόλη της Χίου, έναντι του αντιστοίχου των 3.296,50 δραχμών της Λέσβου. Επιπλέον, ο Δήμος Μαστιχοχωρίων, με έδρα την Καλαμωτή, συγκέντρωσε το ποσό των 3.805 δραχμών. Ο Δήμος Βολισσού και τα χωριά της ΝΑ και ΝΔ Χίου συγκέντρωσαν το ποσό των 4.465 δραχμών. Τα ποσά αυτά καθώς και χορηγίες σε είδη ένδυσης και υπόδησης, εστάλησαν στην ΄΄Ηπειρωτική Επιτροπή Δεσποινίδων΄΄ (Καψάλη 4, Αθήνα) αποτελούμενη από τις: Ελένη Π. Δαγκλή, Σοφία Φ. Πάλλη, Λίνα Σ. Λάμπρου, Νινή Α. Αραβαντινού, Αικατερίνη Π. Κουτσαλέξη, Ασπασία Α. Βότσαρη, Χριστίνα Π. Δαγκλή και Νέλλη Β. Μελά. 

Η ανωτέρω επιτροπή, η ΄΄Επιτροπή  Ηπειρωτίδων  Κυριών΄΄ με Πρόεδρο  τη Μαρία Τυπάλδου-Φορέστη και Γραμματέα τον Σ.Α. Βορνάκη, μαζί με τον ΄΄Όμιλο των Δεσποινίδων Ιωαννίνων΄΄ είχαν αναλάβει τη συγκέντρωση οικονομικής και υλικής βοήθειας προς ανακούφιση των θυμάτων του Ηπειρωτικού πολέμου. 

Τα παραπάνω ο γράφων τα έχει θέσει υπόψη στις Δημοτικές αρχές του Δήμου Ιωαννιτών –και της σημερινής - επισημαίνοντας κυρίως τη σημασία (ιστορική, εθνική) της διάλεξης του Λεωνή Καλβοκορέση ΄΄Περί Ηπείρου΄΄, προκειμένου αφ΄ενός να την αξιοποιήσουν αναλόγως και αφετέρου να ανταποδώσουν την ευγνωμοσύνη μας προς τους πολίτες της Χίου. Δυστυχώς δεν υπήρξε απάντηση.…  Η αχαριστία προς την εθνική προσφορά εθελοντισμού και αλληλεγγύης δεν ερμηνεύται…. Αλήθεια ο Λεωνής Καλβοκορέσης που έφυγε από την Αγγλία και ήρθε να τραυματιστεί στη Μανωλιάσσα δεν αξίζει έστω μια επιμνημόσυνη δέηση? 

Εν κατακλείδι θέλω να πιστεύω ότι στις όποιες εκδηλώσεις για τα 200 χρόνια από την απελευθέρωση δε θα επικρατήσει ο ιστορικός βερμπαλισμός.  Η εθνική συνείδηση ΄΄χτίζεται΄΄, διαμορφώνεται μέσα στο ιστορικό και κοινωνικό γίγνεσθαι.

           Υ.Γ. 

1. Το πολυσέλιδο κείμενο-ιστορικό ντοκουμέντο ΄΄Περί Ηπείρου΄΄ έχει αξιοποιηθεί από τον γράφοντα σε εορταστικές εκδηλώσεις για την 21η Φεβρουαρίου 1913 που οργάνωσαν: το Γυμνάσιο Σταυρακίου, το 9ο  Λύκειο Καρδαμιτσίων και το ΚΑΠΗ Κάστρου με πρόεδρο, πρώην Δημοτικό Σύμβουλο, τον Στ. Μάντζιο.

2. Οφείλονται ευχαριστίες στον εκπαιδευτικό και πρώην Δημοτικό Σύμβουλο Χίου, Λεωνίδα Πυργάρη, ο οποίος εμπιστεύθηκε τόσο στον γράφοντα όσο και στη Δ/ντρια του Γυμνασίου Σταυρακίου, Σταματία Λογοθέτη το σημαντικής ιστορικής σημασίας για την πόλη των Ιωαννίνων και την Ήπειρο ιστορικό υλικό.