Ο Τούρκος ασθενής

Του Γιάννη Σιδέρη

Οι ανήσυχες μέρες και νύχτες της Τουρκίας ξεσκεπάζουν την κρούστα του μοντέρνου και μετριοπαθούς ηγέτη Ερντογάν που είχε φιλοτεχνήσει η δυτική -της ελληνικής μη εξαιρουμένης- προπαγάνδα, για τον ηγέτη-πρότυπο που έφερε την ανάπτυξη στην Τουρκία και σταθεροποίησε τη δημοκρατία, κλείνοντας τους στρατηγούς στους στρατώνες.


Η ανάπτυξη όντως υπήρξε και δημιούργησε νέες τάξεις, οι οποίες πλέον προσβλέπουν στη συγκρότηση μιας δυτικότροπης δημοκρατίας (το μπούμερανγκ του Ερντογάν). Η δημοκρατικότητα υπερτονίστηκε στα δυτικά ΜΜΕ, επειδή ήρθε σε σύγκρουση με τον στρατό. Στα δυτικά μάτια κάθε σύγκρουση με τον στρατό, η εκδίωξή του από το πολιτικό προσκήνιο και ο εγκλεισμός του στους στρατώνες, εκλαμβάνεται ανυπερθέτως ως νίκη της δημοκρατίας. Ξεχνούν, βέβαια, ότι για τα δεδομένα της Τουρκίας ο στρατός εκτός στρατώνων, δεν σηματοδοτούσε τη συνήθη συνταγματική εκτροπή, κάτι που ισχύει για τον υπόλοιπο πλανήτη. Στην Τουρκία αποτελούσε τον θεματοφύλακα της συνέχειας του κοσμικού κράτους, έτσι όπως το είχε ορίσει η κληρονομιά του Κεμάλ Ατατούρκ. Η βασική σύγκρουση, λοιπόν, ήταν μεταξύ των κοσμικών στρατοκρατικών δυνάμεων και του μουσουλμανικού μεσαιωνισμού. 

Στους φλεγόμενους δρόμους των μεγάλων πόλεων της Τουρκίας αυτές τις μέρες βρίσκεται και μάχεται ένα πολύχρωμο μωσαϊκό: θιασώτες της δυτικής δημοκρατίας, φιλελεύθεροι κοσμοπολίτες, δίπλα σε διεθνιστές της Αριστεράς, σε μάχιμα στελέχη της άκρας Αριστεράς. Αναρχικοί στα ίδια οδοφράγματα με Γκρίζους Λύκους, Κούρδους, Αρμενίους και αλεβίτες (σ.σ. μάλλον η πλέον κοσμική, γλυκιά και ανθρώπινη αίρεση στον μουσουλμανικό κόσμο: αγάπη προς άλλους ανθρώπους, ανεκτική στις άλλες θρησκείες, ισότητα ανδρών και γυναικών κ.λπ.) βρίσκονται όσοι πλήττονται από τη μεσαιωνική στροφή του νεο-οθωμανού σουλτάνου. (σ.σ. τον χαρακτηρισμό δεν τον υιοθετήσαμε τώρα εξαιτίας των γεγονότων, του τον είχαμε αποδώσει από εδώ, όταν πολλοί εκστασιασμένοι τον επαινούσαν).

Το τζαμί και το εμπορικό κέντρο, το φιλί στο μετρό που εκδιώχτηκε, η απαγόρευση πώλησης αλκοόλ μετά τις 10, δεν ήταν παρά οι πυροκροτητές της κοινωνικής έκρηξης που υπέβοσκε στους αρμούς της τουρκικής κοινωνίας. Ο νεοσουλτάνος υπέστη το σύνηθες βέρτιγκο που υφίστανται όλοι όσοι απολαμβάνουν την απόλυτη επικυριαρχία. Θεώρησε ότι μπορεί να ανακόψει την ιστορική εξέλιξη, να επιστρέψει έναν λαό -τμήμα του οποίου μέσω της μόρφωσης και των σόσιαλ μίντια («μπελά» τα χαρακτήρισε), μετέχει της κουλτούρας της Δύσης- να τον επιστρέψει στους μεντρεσέδες και τη θεοκρατία που ορίζουν με άτεγκτες νόρμες τις κοινωνικές και ανθρώπινες σχέσεις.

Στην Ελλάδα μεγίστη ήταν η έκπληξη για τα γεγονότα με τον «κουμπάρο», καθώς στο πνεύμα του κατευνασμού της γείτονος -που αποτελεί την πάγια τακτική της πολιτικής ελίτ- είχε εξαφανιστεί η διερεύνηση για τα εσωτερικά της, υπό την ηγεσία Ερντογάν. Ηταν, βλέπετε, «ο άνθρωπος των μεταρρυθμίσεων που με ταχείς ρυθμούς οδηγούσε τη χώρα του στη Δύση και τους κόλπους της Ε.Ε.» (από την οποία, πάντως, πήρε προσφάτως, εκ νέου, κόκκινη κάρτα).

Είχαν παραβλέψει τη σουλτανική του συμπεριφορά, την προσπάθειά του να ηγεμονεύσει στους μουσουλμανικούς λαούς (εμπνεόμενος και από τη θεωρία του Νταβούτογλου περί «γεωστρατηγικού βάθους»), την εσπευσμένη κολεγιά με το Ισραήλ μετά τη συγνώμη Νετανιάχου για τους Τούρκους νεκρούς του Μαβί Μαρμαρά, με στόχο να περάσει το φυσικό αέριο του Ισραήλ από τη χώρα του. Είχαν ξεχάσει πώς πέταξε τους Παλαιστίνιους στους οποίους εμφανιζόταν ως προστάτης, είχαν ξεχάσει την ηγεμονική ακινησία στο Κυπριακό.

Γεωπολιτική ανησυχία
Ο Ερντογάν στη θητεία του κινήθηκε γρήγορα και άνετα προς την Ασία, τις αραβικές χώρες και τον μουσουλμανικό κόσμο, θέλοντας να πλασαριστεί ως ηγετική μορφή του. Παράλληλα, διατήρησε σχέσεις με τους διεθνείς οργανισμούς, το ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. Η ανησυχία διαφαίνεται από τις ανακοινώσεις Δυτικών κυβερνήσεων που του συνιστούν μετριοπάθεια και διαπραγμάτευση με τους εξεγερμένους. Αυτές δεν είναι απλώς παραινέσεις για το «δημοκρατικό θεαθήναι». Αντανακλούν τη βαθιά ανησυχία τους καθώς, αν εκλείψει πολιτικά, οι διάδοχοί του δεν αποκλείεται να ριζοσπαστικοποιήσουν το καθεστώς και να υπάρξει ένα είδος νέου Ιράν στην Ανατολική Μεσόγειο - πιθανότητα εφιαλτική για τη Δύση… Παράλληλα, τους καταλαμβάνει πανικός μήπως και ο ίδιος, στην προσπάθειά του να κρατηθεί, μετατρέψει την Τουρκία σε ένα κράτος ισλαμικού ολοκληρωτισμού.
Αποτέλεσμα θα ήταν η αποσταθεροποίηση της ευρύτερης περιοχής σε μια στιγμή που η Δύση χρειάζεται την Τουρκία, αφενός ως συμβολικό προπύργιο και παράδειγμα ενός «κοσμικού» μουσουλμανικού καθεστώτος, αφετέρου ως στρατιωτική βάση, σε περίπτωση επέμβασης στη Συρία. Σε αυτά, ας προστεθεί και το Κουρδικό που, παρά την πρόσφατη καταλαγή, παραμένει φλέγον και υπό διαρκή αναζωπύρωση. Ήδη την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές έφτασε είδηση για επίθεση Κούρδων ανταρτών κατά Τούρκων στρατιωτών.
Τα προβλήματα για την Τουρκία μάλλον είναι μπροστά και, σαφώς, μας αφορούν άμεσα!

ΑΠΟΚΑΥΚΟΣ Ο ΕΞ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ