Ήπειρος, από 1913 .....έως το σήμερα

Α. Σταυρακούδης, Ν. Μπένος, Σ. Μιχαλόπουλος

Εργαστήριο Εφαρμογών Πληροφορικής και Υπολογιστικών Οικονομικών (ΕΕΠΥΟ)

Πανόραμα Ηπείρου

Το ΕΕΠΥΟ (Αθανάσιος Σταυρακούδης, Νίκος Μπένος) σε συνεργασία

με τους Στέλιο Μιχαλόπουλο (Brown University, USA) και Στέλιο Καραγιάννη (Joint Research Center, EC) παρουσιάζει μια περίληψη της εργασίας του σχετικά με την

δημογραφική, οικονομική και πολιτική ιστορία της Ηπείρου.

Πρόκειται για μια προσπάθεια ψηφιοποίησης των δεδομένων που αφορούν την περιοχή της Ηπείρου και που μέχρι σήμερα ήταν απλώς τόμοι σε βιβλιοθήκες.

Το ΕΕΠΥΟ ζωντανεύει αυτά τα δεδομένα σε ψηφιακούς διαδραστικούς χάρτες

διαθέσιμους στο ευρύτερο κοινό και όλους όσους ενδιαφέρονται για την διαχρονική πορεία του τόπου:

https://bit.ly/epirus1913

1. Πληθυσμιακή εξέλιξη

Το ΕΕΠΥΟ σε συνεργασία με την ΕΛΣΤΑΤ και τη ΕΕΤΑΑ παρουσιάζει για πρώτη φορά

την πληθυσμιακή εξέλιξη όλων των οικισμών της Ηπείρου.

Πχ για τη Νήσο Ιωαννίνων:

Επίσης δίνεται η δυνατότητα αποτύπωσης της πληθυσμιακής εξέλιξης

διοικητικών μονάδων,

όπως πχ η Δημοτική Ενότητα Κατσανοχωρίων, λαμβάνοντας υπόψη

όλους τους οικισμούς εντός των ορίων της δημοτικής ενότητας:

2. Εσωτερική Μετανάστευση.

Το ΕΕΠΥΟ αναλύει τα μικροδεδομένα των απογραφών της ΕΛΣΤΑΤ 1971-2011

και μελετά την εσωτερική μετανάστευση, την μετακίνηση του πληθυσμού

από και προς την Ήπειρο από άλλες περιοχές της Ελλάδας.

Έτσι μπορούμε να απαντήσουμε σε ερωτήματα όπως:

Που ζούσαν οι Ηπειρώτες που μέχρι το 1971 εγκατέλειψαν (μόνιμα ή προσωρινά)

την 'Ηπειρο;

3. Κατοικία και συνθήκες διαβίωσης

Μια άλλη διάσταση των απογραφών είναι οι συνθήκες διαβίωσης και η ποιότητα κατοικίας.

Σήμερα για παράδειγμα είμαστε όλοι εξοικειωμένοι με την ιδέα πως ένα σπίτι

έχει ηλεκτρικό ρεύμα, παροχή πόσιμου νερού, μπάνιο, τουαλέτα, κλπ.

Δεν είναι ωστόσο πάντοτε έτσι.

Η χωρική διάσταση της βελτίωσης της ποιότητας διαβίωσης είναι από τα κεντρικά

ερωτήματα της έρευνας μας.

Ο παρακάτω διαδραστικός χάρτης παρουσιάζει το ποσοστό των κατοικιών για κάθε

δημοτική ενότητα της Ηπείρου με WC εντός κατοικίας από το 1971 έως το 2011.

Οι καλύτερες συνθήκες στα Ιωάννινα, η μικρή υστέρηση των μικρότερων πόλεων

και κωμοπόλεων (Άρτα, Πρέβεζα, Ηγουμενίτσα, Μέτσοβο, κλπ) και η μεγάλη

υστέρηση της βελτίωσης συνθηκών διαβίωσης στην επαρχία της Ηπείρου

αποτυπώνονται πάρα πολύ καθαρά.

4. Μέγεθος νοικοκυριού

Το πόσα άτομα ζουν κάτω από την ίδια στέγη είναι ενδεικτικό του μεγέθους μιας

οικογένειας.

Η ανάλυση των δεδομένων της ΕΛΣΤΑΤ δείχνει πως η Ήπειρος, σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα είχε μεγαλύτερο μέγεθος οικογένειας το 1971 (πολυτεκνία;).

Κάτι το οποίο έχει πλέον εκλείψει.

Σαράντα ή πενήντα χρόνια μετά το μέγεθος της οικογένειας είναι περίπου το ίδιο

με την υπόλοιπη Ελλάδα.

5. Πρωτογενής τομέας.

Το ΕΕΠΥΟ ψηφιοποιεί κάθε υπάρχουσα πληροφορία σχετικά με την πρωτογενή

παραγωγή στην περιοχή της Ηπείρου.

Η απογραφή του 1961 είναι η πρώτη στην Ελλάδα που παρέχει πληροφορίες

σε επίπεδο κοινότητα (μέχρι το 1951 τα παρεχόμενα στοιχεία ήταν σε επίπεδο επαρχίας).

Παρουσιάζουμε εδώ το πλήθος αιγοπροβάτων ανά κοινότητα στην Ήπειρο το 1961.

Το ΕΕΠΥΟ αξιοποιεί επίσης τα δεδομένα επιδοτήσεων από τον ΟΠΕΚΕΠΕ

για μια πλήρη περιγραφή της πορείας της αγροτικής και κτηνοτροφικής

παραγωγής της Ηπείρου κατά τα τελευταία 100 χρόνια.

7. Εκλογικά αποτελέσματα.

Αναλύουμε και παρουσιάζουμε τα εκλογικά αποτελέσματα όλων των εκλογών

στην Ήπειρο από το 1974 έως το 2019 σε επίπεδο κοινότητας,

όχι μόνο σε επίπεδο εκλογικής περιφέρειας.

Έτσι μπορούμε να έχουμε μια πληρέστερη των εκλογικών αποτελεσμάτων,

όπως πχ των τελευταίων βουλευτικών εκλογών του 2019

Όπως επίσης μπορούμε να έχουμε εικόνα της διαχρονικής επίδοσης ενός

κόμματος σε μια εκλογική περιφέρεια, όπως πχ του ΣΥΡΙΖΑ στην περιφέρεια της Άρτας

8. Επίπεδο εκπαίδευσης

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα δεδομένα γύρω από το επίπεδο εκπαίδευσης

στην Ήπειρο.

Ας δούμε λοιπόν κατά πόσο τα Γιάννενα είναι "πρώτα στα γράμματα".

Οι κάτοικοι της πόλης των Ιωαννίνων είχαν πάντοτε υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο

από το μέσο όρο όλης της χώρας. Ακόμα και το 1971 πριν το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

ασκήσει την έντονη επίδρασή του στην πόλη.

Η υπόλοιπη περιοχή της Ηπείρου ωστόσο υπολείπεται σημαντικά σε αυτόν τον τομέα.

Ανάλογη τάση παρατηρούμε και στο αντίστοιχο ποσοστό των ατόμων

που εγκατέλειψαν το Δημοτικό Σχολείο.

Στην πόλη των Ιωαννίνων το ποσοστό είναι μικρότερο από τον πανελλαδικό μέσο όρο.

Η Ήπειρος ωστόσο υπολείπεται σημαντικά, αρκετά από τα παιδιά εγκαταλείπουν

το Δημοτικό Σχολείο.