Λίππα ..Θεριακήσι .. Ρωμανός ...Από την "αετοφωλιά" της Λάκκας Σουλίου ως τα Δερβίζιανα..

Χωριό χτισμένο κοντά σε κομβικό σημείο, στις ανατολικές παρυφές του όρους Τόμαρου (Ολύτσικα) το οποίο απέχει 24,5 χλμ Ν από τα Ιωάννινα. Ο οικισμός Αγία Κυριακή Θεριακησίου αποτελεί έδρα του Δήμου Δωδώνης. Στην περιοχή αναπτύσσονται αθλητικές δραστηριότητες (αναρρίχηση, ορειβασία). Το Μονοπάτι οδηγεί στους πρόποδες του Τόμαρου (Ολύτσικα).

Η τοπική κοινότητα Θεριακησίου αποτελείται από την τους οικισμούς Αγία Κυριακή, τα Εισόδια Θεοτόκου, το Θεργιακήσι και την Κανέττα και σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2011 αριθμεί συνολικά 284 μόνιμους κατοίκους.

Το Θεριακήσι εκτείνεται οικιστικά από την κοιλάδα του Άνω Λούρου δυτικά, ως το Ροβίλιστο ανατολικά και ως το χάνι Φτελιάς επί της εθνικής οδού νότια. Ο παλιός του οικισμός «Παλαιοχώρι» έχει εγκαταλειφθεί και μένει ακατοίκητος πια.

Το Θεριακήσι αναφέρεται σε χειρόγραφο του 1613 της Μονής Βαρλαάμ Μετεώρων ως «Θιρεκήσι». Επίσης, ο Γάλλος Πουκεβίλ στο ταξίδι του από τα Γιάννινα προς την Άρτα περί το 1800, μετά το Χάνι Άι-Δημήτρη σημειώνει: «δρόμος λιθόστρωτος, έργο του Αλή πασά... νότια ως το χωριό Τιριακή ή Κυριακή (Tiriaki ou Kyriaki). Η Αγία Κυριακή σημειώνεται και στο χάρτη Barbie (1820) νοτιοδυτικά του Άι-Δημήτρη.

Το Θεριακήσι κάηκε από τους Τουρκαλβανούς τον Οκτώβριο του 1912. Αναγνωρίστηκε ως κοινότητα το 1919.

Ανέκαθεν η κύρια απασχόληση των κατοίκων είναι η γεωργία και η κτηνοτροφία. Τις τελευταίες δεκαετίες οι Θεριακησιώτες μετακινήθηκαν στα αστικά κέντρα ή μετανάστευσαν στο εσωτερικό της χώρας και λιγότεροι στο εξωτερικό. Οπωσδήποτε, οι νέοι στράφηκαν σε άλλα επαγγέλματα, στις τέχνες, τα γράμματα, τις επιστήμες.

Το πανηγύρι του χωριού γίνεται στις 7 Ιουλίου, της Αγίας Κυριακής.

Οι Θεριακησιώτες διασώζουν και τηρούν αρκετά από ταήθη και έθιμα της ποιμενικής και αγροτικής ζωής.

Μνημεία: Ο μύλος της Κουκουσιούν' στας με τη νεροτριβή. Βρίσκεται σε λειτουργία και σήμερα.

Σύλλογοι: Αδελφότητα Θεριακησιωτών Ιωαννίνων «Ο Άγιος Γεώργιος», Έδρα Ιωάννινα, 1978. Αδελφότητα Θεριακησιωτών (Αθήνα). Αθλητικός και Εκπολιτιστικός Σύλλογος Θεριακησίου, Θεριακήσι 1982. Έχει χοροστάσι στο μεσοχώρι.

Λίππα

Το χωριό Λίππα βρίσκεται 51χλμ νοτιοδυτικά της πόλης των Ιωαννίνων μεταξύ των οροσειρών

Τόμαρου (Ολύτσικας) και Σουλίου, στην περιφέρεια Λάκκα Σούλι και ανήκει στον Δήμο Σελλών του νομού Ιωαννίνων.

Η χρονολογία, κατά την οποία χτίστηκε το χωριό δεν είναι γνωστή, αλλά τοποθετείται ανάμεσα στον 16ο και 17ο αιώνα με την κάθοδο και την εγκατάσταση των Σουλιωτών στην περιοχή.

Είναι κτισμένο σε ένα όμορφο οροπέδιο, στα 850μ. με ουρανοκρέμαστους γκρεμούς και δεσπόζει σαν φρούριο στη γύρω περιοχή έχοντας χαρακτηριστεί ως η Αετοφωλιά της Λάκκας Σουλίου. Έχει έκταση 23.800 στρέμματα και πέντε συνοικισμούς:

• Την Κάτω Λίππα (Μεσούρα)

• Την Ανάληψη (Πλακοτίβα)

• Τους Ντουμποράτες

• Τη Βάρδα

• και τα Δύο Ποτάμια,

ενώ συνορεύει με τα Τσερίτσανα, την Κοπάνη, τους Βαριάδες, την Αχλαδέα, την Έλαφο, τη Μουκοβίνα και το Λιβιάχοβο. Ανάμεσα στη Λίππα και την Ολύτσικα πηγάζει και κυλάει δίπλα από την Κάτω Λίππα ένας από τους Παραπόταμους του γνωστού από τους αρχαίους χρόνους Αχέροντα ποταμού.

Ονομασία

Πήρε την ονομασία της από την κοινή ονομασία του δέντρου Φιλύρα-Φλαμουριά ή (κοινά Τίλια), ενός καλλωπιστικού δέντρου που ευδοκιμούσε τα παλιά χρόνια στην περιοχή. Στα Ελληνικά δάση φυτρώνει μεμονωμένα και τα άνθη της έχουν ευχάριστη μυρωδιά και χρησιμοποιούνται για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες. Την ονομασία Λίππα την συναντάμε και σε χωριό έξω από την Πρεμετή της Βορείου Ηπείρου καθώς και σε μια πόλη των Φιλιππίνων, που επίσης ονομάζεται Λίππα.

Ρωμανός

Χωριό χτισμένο στις νοτιοανατολικές απολήξεις των ορέων του Σουλίου, κοντά στα όρια με τους

νομούς Πρεβέζης και Θεσπρωτίας. Στην περιοχή έχουν εντοπιστεί αρχαίοι τάφοι και νεκροταφεία. Ο Ρωμανός έχει 505 κατοίκους. Απέχει 65 χλμ ΝΔ από την πρωτεύουσα.

Ο Ρωμανός (Τοπική Κοινότητα Ρωμανού - Δημοτική Ενότητα ΛΑΚΚΑΣ ΣΟΥΛΙΟΥ), ανήκει στον δήμο ΔΩΔΩΝΗΣ της Περιφερειακής Ενότητας ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ που βρίσκεται στην Περιφέρεια Ηπείρου, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα “Καλλικράτης”.

Η επίσημη ονομασία είναι “ο Ρωμανός”. Έδρα του δήμου είναι η Αγία Κυριακή και ανήκει στο γεωγραφικό διαμέρισμα Ηπείρου.

Κατά τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας με το σχέδιο “Καποδίστριας”, μέχρι το 2010, ο Ρωμανός ανήκε στο Τοπικό Διαμέρισμα Ρωμανού, του πρώην Δήμου ΛΑΚΚΑΣ ΣΟΥΛΙΟΥ του Νομού ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ.

Δερβίζιανα

Τα Δερβίζιανα είναι ένα από τα μεγαλύτερα και δημοφιλέστερα χωριά των Ιωαννίνων. Πρόκειται για χωριό που βρίσκεται στην αρχή του νομού Ιωαννίνων στα σύνορα με την Πρέβεζα και που μέχρι πριν λίγα χρόνια παρά την αυξημένη αστικοποίηση που γνώρισε η Ελλάδα στα μεταπολιτευτικά χρόνια αριθμούσε μεγάλο πλήθος μόνιμων κατοίκων.

Η ιστορία των Δερβιζιάνων ξεκινά πολύ πριν την Οθωμανική κατοχή, όμως τα χρόνια της Τουρκοκρατίας ήταν αυτά που διατάραξαν και καθόρισαν μια για πάντα τον χάρτη της Λάκκας Σουλίου.

Οι κάτοικοι του χωριού, στα χρόνια του Τούρκικου φλοιού, είχαν απαρνηθεί τον Χριστιανισμό, είχαν μπει για τα καλά στον ζυγό και την προστασία των Τούρκων, ανακατεύτηκαν μαζί τους, έφεραν στον κόσμο πολλούς μιγάδες Τούρκους και αποτελούσαν ένα από τα πιο φιλόξενα μέρη των κατακτητών. Οι βλέψεις τους όμως δεν σταματούσαν εκεί μιας και ήθελαν να καταπιέζουν συνεχώς τους «γείτονες» Σουλιώτες. Αυτό ήταν και το λάθος τους.

Στις 26 Ιουλίου και κατόπιν συνέλευσης στο Σούλι εξελέχθησαν 700 Σουλιώτες πατριώτες με αποστολή να μπουν στα Δερβίζιανα και είτε να πάρουν πίσω τον τόπο είτε να πεθάνουν στη μάχη. Η ιστορία της περιοχής έδειχνε να εξαρτάται από το πόσο αποτελεσματικοί θα ήταν αυτοί οι 700 άνδρες. Τι συνέβη στη μάχη των Δερβιζιάνων; Οι Σουλιώτες όχι μόνο κέρδισαν τους Τούρκους και τους υποδουλωμένους κατοίκους, αλλά φρόντισαν να σφάξουν μέχρι και τον τελευταίο άνδρα. Τα γυναικόπαιδα δεν τα σκότωσαν, όμως τα ανάγκασαν σε φυγή. Σε μερικές ώρες το χωριό είχε αδειάσει. Όχι όμως για πολύ. Οι Σουλιώτες εγκαταστάθηκαν μαζί με τις οικογένειες τους κάνοντας το χωριό φάρο του Ελληνισμού, του Χριστιανισμού και τόπο έμπνευσης για τις γύρω υποταγμένες περιοχές. Τα Δερβίζιανα γιορτάζουν την μέρα της ανεξαρτησίας τους την 26η Ιουλίου, ημέρα της Αγίας Παρασκευής με πανηγύρι των κατοίκων στο χώρο του χωριού.

Τα Δερβίζιανα είναι ένας φιλόξενος τόπος με σημαντικά αξιοθέατα όπως ο «αθάνατος» Πλάτανος στην πλατεία του χωρίου, η πέτρινη βρύση, οι εκκλησίες και το μοναστήρι καθώς και η προτομή του Ζέρβα στο δρόμο του χωριού πάνω από την Εκκλησία του Αγίου Νικόλαου.

Το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου, το χωριό των Δερβιζιάνων θυμίζει… κωμόπολη καθώς οι χωριανοί έρχονται από τα αστικά κέντρα και γεμίζουν τους δρόμους, τις πλατείες και τα καφενεία. Πρόκειται για την εποχή του χρόνου που φέρνει κοντά ανθρώπους από όλα τα μέρη της Ελλάδας (και αρκετά του κόσμου) χαρίζοντας τους ξεχωριστές στιγμές χαλάρωσης, διασκέδασης και απόλαυσης του φυσικού περιβάλλοντος.