Προσοχή Στον Λαγοκέφαλο Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για το δηλητηριώδες ψάρι - Μπορεί να σκοτώσει με ένα γραμμάριο τοξικής ουσίας το «διαβολόψαρο» (Φωτογραφίες)

Με αφορμή την κρίσιμη κατάσταση στην οποία βρίσκεται μάνα και γιος έπειτα από κατανάλωση λαγοκέφαλου, η Offsite επικοινώνησε με τον Λειτουργό Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών, Νικόλα Μιχαηλίδη ο οποίος μας διαβίβασε όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για το δηλητηριώδες ψάρι της Κύπρου, τον λαγοκέφαλο.

Επιμέλεια: Άντρη Θρασυβούλου

Όπως μας ανέφερε ο κ. Μιχαηλίδης, απαγορεύεται ρητά η εμπορία του ψαριού που έχει την ονομασία 'Λαγοκέφαλος'. Η τοξικότητα του κυμαίνεται ανάλογα με την ποσότητα που κάποιος θα καταναλώσει ή ακόμη και το μέρος του ψαριού που θα καταλήξει στο στομάχι του. Δηλαδή, τα εντόσθια είναι ένα από τα πιο τοξικά του μέρη. Σύμφωνα με τον ίδιο, μόνο ένα πεντηκοστό του γραμμαρίου μπορεί να σκοτώσει αυτόν που θα το καταναλώσει.

Στην Κύπρο δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για περιστατικά που κατέληξαν στο νοσοκομείο έπειτα από κατανάλωση του ψαριού, το οποίο είναι γνωστό και ως «διαβολόψαρο» ...

Ακολουθούν στοιχεία από έρευνα που πραγματοποίησε ο κ. Μιχαηλίδης εκ μέρους του Τμήματος Αλιείας.

Τα χαρακτηριστικά του λαγοκέφαλου

Ο λαγοκέφαλος (επιστημονική ονομασία: Lagocephalus sceleratus, αγγλική ονομασία:silver-cheeked toadfish) είναι είδος ψαριού, μέλος της οικογένειας Tetraodontidae, στην οποία ανήκουν 121 είδη από 19 γένη. Το όνομα Tetraodontidae σχετίζεται με τη χαρακτηριστική οδοντοστοιχία των μελών της οικογένειας, όπου τα δόντια κάθε σιαγόνας είναι συμπτυγμένα, αλλά δια- χωρισμένα από μια κεντρική ραφή, με αποτέλεσμα την εμφάνιση 4 δοντιών. Ο λαγοκέφαλος είναι είδος ευρείας εξάπλωσης στον τροπικό Ειρηνικό και Ινδικό Ωκεανό, στην Ερυθρά Θάλασσα και στην Ανατολική Μεσόγειο τα τε- λευταία χρόνια, ως λεσσεψιανός μετανάστης (μέσω της Διώρυγας του Σουέζ).

Σε Κρίσιμη Κατάσταση-Ψάρεψαν λαγοκέφαλους και τους έφαγαν 65χρονη και ο 21χρονος γιος της - Στην εντατική του Νοσοκομείου Λευκωσίας

Ο λαγοκέφαλος είναι ένα από τα μεγαλύτερα μέλη της οικογένειας Tetraodontidae, ξεπερνώντας τα 110 εκατοστά σε μήκος και τα 7 κιλά σε βάρος. Το σώμα του είναι στενόμακρο και μερικώς πλευρικά πεπλατυσμένο. Η ράχη του έχει χρώμα πράσινο-καφέ με μαύρα ισομεγέθη και κανονικά διατεταγμένα στίγματα, μιαν ασημένια λωρίδα από το στόμα μέχρι την άκρη της ουράς, άσπρη κοιλιά και μιαν ασημένια βούλα μπροστά από κάθε μάτι. Δεν έχει λέπια, αλλά πολυάριθμα μικρά σαρκώδη αγκάθια στη ράχη και στην κοιλιά. Η γνάθος φέρει 4 πολύ ισχυρά δόντια, 2 πάνω και 2 κάτω, τα οποία ενώνονται για να σχηματίσουν ένα είδος ράμφους. Ο λαγοκέφαλος έχει την ικανότητα να φουσκώνει σημαντικά το σώμα του, απορροφώντας νερό ή αέρα, για να απωθεί τους θηρευτές του. Χαρακτηριστικός είναι ο δυ- νατός θόρυβος κατά το φούσκωμα, που προέρχεται από την τριβή μεταξύ των δοντιών της άνω και της κάτω γνάθου. Ο λαγοκέφαλος είναι ως επί το πλείστον σαρκοφάγος και τρέφεται με κε- φαλόποδα (χταπόδια, καλαμάρια και σουπιές), μαλακόστρακα (ιδιαίτερα καβούρια) και ψάρια, ακόμα και μικρότερα άτομα του είδους του. Συγκρινόμενος με άλλα είδη ψαριών δείχνει να είναι σχετικά βραδυκίνητος. Όταν είναι αδρανής φαίνεται να αιωρείται σχεδόν ακίνητος, κινώντας μόνο τα θωρακικά πτερύγια. Παρόλα αυτά είναι ικανός να κινείται με εκπληκτική ταχύτητα όταν νιώθει ότι απειλείται ή όταν κυνηγά.

Ο λαγοκέφαλος δείχνει πολλές φορές αρκετά επιθετικό είδος, έτοιμο να αρπάξει οποιοδήποτε δόλωμα του προσφερθεί. Παρόλα αυτά, τουλάχιστον στους μεσογειακούς πληθυσμούς, δεν υπήρξαν επίσημες αναφορές για επιθετική συμπεριφορά απέναντι στον άνθρωπο.

Η τετροδοτοξίνη- πηγή δηλητηρίασης

Ο λαγοκέφαλος περιέχει στους ιστούς του μια ισχυρή νευροτοξίνη, την τετροδοτοξίνη, η οποία μπορεί να αποτελέσει πηγή τροφικής δηλητηρίασης σε περίπτωση κατανάλωσής του, με ψηλά συσχετιζόμενα ποσοστά θνησιμότητας. Η τοξικότητα αυξάνεται σταδιακά πριν την αναπαραγωγική περίοδο και μειώνεται απότομα με το τέλος της. Οι γονάδες, ιδιαίτερα στα θηλυκά άτομα, παρουσιάζουν τον υψηλότερο βαθμό τοξικότητας συγκρινόμενες με άλλα όργανα. Η τετροδοτοξίνη μπορεί να προκαλέσει θάνατο από μυική παράλυση, αναπνευστική ανεπάρκεια και κατάρρευση του κυκλοφορικού συστήματος.

Η κατανάλωση περίπου 25 mg τετροδοτοξίνης μπορεί να σκοτώσει ένα άτομο βάρους 75 κιλών. Η αντίστοιχη ενέσιμη ποσότητα είναι πολύ μικρότερη, περίπου 0,6 mg για το ίδιο άτομο. Μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί αντίδοτο στην τετροδοτοξίνη. Η θεραπεία είναι υποστηρικτική και βασίζεται στα συμπτώματα, για να κρατηθεί ο ασθενής στη ζωή μέχρι να εξασθενίσει η δραστικότητα της τοξίνης. Πολλά από τα μέλη της οικογένειας Tetraodontidae, περιλαμβανομένου και του λαγοκέφαλου, κατέχουν μια μοναδική θέση σε ό,τι αφορά στην αλιεία, αφού σε κάποιες χώρες απορρίπτονται, ενώ σε άλλες ιδιαίτερα στην Ιαπωνία και την Κορέα έχουν μεγάλη εμπορική αξία. Στην Ιαπωνία οι τιμές των ψαριών αυτών, που ονομάζονται fugu, είναι υψηλότερες από τις τιμές των περισσότερων άλλων εδώδιμων ψαριών.

Το όνομα fugu χρησιμοποιείται για το ψάρι, αλλά και για το πιάτο αυτό καθ’ αυτό. Ο λαγοκέφαλος ονομάζεται sen-nin fugu. Το δέρμα και τα εντόσθια αφαιρούνται προσεκτικά από ειδικούς και αδειούχους σεφ και το προϊόν αυτής της διαδικασίας θεωρείται ασφαλές για βρώση.

Παρόλα αυτά, πολλά άτομα πεθαίνουν από την κατανάλωση των ψαριών αυτών κάθε χρόνο. Στις ευρωπαϊκές χώρες η εμπορία του λαγοκέφαλου απαγορεύεται.

Πότε εμφανίστηκε στην Κύπρο

Ο λαγοκέφαλος άρχισε να εμφανίζεται στα νερά της Κύπρου τουλάχιστον από το 2000, ενώ το 2006 παρατηρήθηκε μια ραγδαία αύξηση και εξάπλωση του πληθυσμού του. Σύμφωνα με επίσημα στατιστικά στοιχεία του Τμήματος Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών (ΤΑΘΕ), οι εκφορτώσεις του είδους αποτέλεσαν γύρωστο 4% των συνολικών εκφορτώσεων της παράκτιας αλιείας της Κύπρου τα έτη 2009 και 2010. Ο λαγοκέφαλος απαντά σήμερα στο νησί μας με τις κοινές ονομασίες κουνέλι και κουνελόψαρο. Πρόσφατη έρευνα του ΤΑΘΕ (2009-2010) έδειξε ότι ο λαγοκέφαλος προσαρ- μόστηκε απόλυτα στις συνθήκες της περιοχής και πλέον αναπαράγεται ανενόχλητος στα νερά της Κύπρου. Σύμφωνα με την έρευνα, η επιτυχής εγκατάσταση του λαγοκέφαλου στην Κύπρο και γενικότερα στην Ανατολική Μεσόγειο οφείλεται κατά πάσα πιθανότητα στην πολύ γρήγορη σωματική του αύξηση, ιδιαίτερα κατά τη θερμή περίοδο του έτους, τη γρήγορη πρώτη αναπαραγωγή, η οποία λαμβάνει χώρα μόλις στο δεύτερο έτος της ζωής του ψαριού και στη μεγάλη του προσαρμοστικότητα, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στις διατροφικές του συνήθειες.

Επιπλέον, ο λαγοκέφαλος δεν αποτελεί είδος στόχο για την παράκτια αλιεία, λόγω της τοξικότητάς του και των σχετικών απαγορεύσεων εμπορίας και πολύ πιθανόν να μην τυγχάνει ανταγωνισμού ή θήρευσης από άλλα είδη. Η ραγδαία αύξηση των πληθυσμών του είχε ως φυσικό επακόλουθο τις όλο και συχνότερες καταγραφές ζημιών που προκαλεί ο λαγοκέφαλος με τα κοφτερά του δόντια, στα εργαλεία και τα αλιεύματα της παράκτιας αλιείας.

Σήμερα, ο λαγοκέφαλος είναι πολύ γνωστός σε όλους όσοι ασχολούνται με την αλιεία στην Κύπρο, κυρίως για τις ζημιές που προκαλεί και από πολλούς θεωρείται το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η κυπριακή παράκτια αλιεία στις μέρες μας. Ο λαγοκέφαλος είναι, επίσης, αρκετά γνωστός στο ευρύ κοινό της Κύπρου, κυρίως λόγω της έγκαιρης ενημέρωσης που έτυχε από το ΤΑΘΕ θανούς κινδύνους που εγκυμονεί η κατανάλωσή του. Η τοξικότητα του είδους, η οποία έχει βρεθεί και στους μεσογειακούς πληθυσμούς, δεν φάνηκε να δημιουργεί ιδιαίτερα προβλήματα στη χώρα μας, κυρίως λόγω της ενημέρωσης αυτής, αλλά και λόγω της ιδιαίτερης μορφολογίας του λαγοκέφαλου, που τον διαχωρίζει από τα πλείστα εδώδιμα είδη.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, το ΤΑΘΕ συνεχίζει να προειδοποιεί το κοινό για τους πιθανούς κινδύνους που υπάρχουν και μέχρι στιγμής, ευτυχώς, δεν καταγράφηκε οποιοδήποτε δυσάρεστο περιστατικό. Το ΤΑΘΕ έχει μελετήσει διάφορες πιθανές λύσεις στα προβλήματα που δημιουργούνται από την παρουσία του λαγοκέφαλου στην Κύπρο, όπως την πιθανότητα εξαγωγής του σε χώρες όπου έχει μεγάλη εμπορική αξία ή την άσκηση στοχευμένης αλιευτικής πίεσης στους πληθυσμούς του.

offsite.com.cy