Παναγία της Πολυσπορίτισσας – Ένα έθιμο που ακόμη καλά κρατεί... Ελάτε να φτιάξουμε πολυσπόρια.

21 Νοεμβρίου η εκκλησία μας γιορτάζει τα Εισόδια της Θεοτόκου. Παναγία της Πολυσπορίτισσας ή Αποσπορίτισσα όπως την αποκαλούν σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Ένα έθιμο που κρατάει ακόμα, με πανάρχαιες ρίζες, για να δείξουμε την ευγνωμοσύνη μας στην καρποφόρα γη και να γιορτάσουν οι γεωργοί το τέλος της σποράς και την αναμονή και ελπίδα για μια πλούσια καρποφορία.

Στις 21 του Νοεμβρίου, ημέρα των Εισοδίων της Θεοτόκου, στα μέρη όπου οι γεωργοί έχουν "αποσπείρει" δηλαδή έχουν τελειώσει τη σπορά, γιορτάζουν την Παναγία ως "Αποσπορίτισσα" και άλλοι που έχουν "μισοσπείρει" την τιμούν ως "Μεσοσπορίτισσα".

Από την παραμονή λοιπόν της μεγάλης αυτής γιορτής οι νοικοκυρές βράζανε διάφορα όσπρια και τα ανακατεύανε με ξηροκάρπια τα λεγόμενα Πολυσπόρια ή μπόλια για να είναι καλές οι σοδειές.

Στην Πρέβεζα η Παναγία μας φέρει το όνομα της Πολυσπορίτισσας και πολλές νοικοκυρές συνεχίζουν να φτιάχνουν τα Πολυσπόρια. Η συνταγή διαφέρει λίγο από τόπο σε τόπο αλλά και από νοικοκυρά με νοικοκυρά. Τα όσπρια που θα χρησιμοποιήσει κάθε νοικοκυρά είναι ανάλογα και της αρεσκείας αυτόν που θα τα γευτούν. Σε πολλά μέρη χρησιμοποιούν πολλών ειδών όσπρια όπως σιτάρι, καλαμπόκι, φασόλια, ρεβίθια, φακές, σε κάποια μέρη ακόμη και κουκιά.

Η Συνταγή

Στα δικά μα μέρη (Πρέβεζα) η συνταγή διαφέρει ελάχιστα από νοικοκυρά σε νοικοκυρά και τα υλικά που χρησιμοποιούμε είναι: καλαμπόκι, σιτάρι, σταφίδες (λευκή και μαύρη), καρύδια, σουσάμι, ζάχαρη και κανέλα.

Αυτά είναι τα υλικά της βασικής συνταγής και ο καθένας αν θέλει προσθέτει και κάτι επιπλέον όπως αμύγδαλα ή και κάποιο ακόμη όσπριο.

Η διαδικασία είναι απλή. Βάζουμε από βραδύς το καλαμπόκι στο νερό να μουλιάσει-θυμάμαι τη μαμά μου από μικρή που έλεγε «αν βάλεις το καλαμπόκι στο νερό και δυο μέρες νωρίτερα ακόμη καλύτερα. Δεν θα σε δυσκολέψει καθόλου στο βράσιμο». Το σιτάρι το βάζουμε λιγότερες ώρες στο νερό γιατί βράζει πιο εύκολα από το καλαμπόκι.

Βράζουμε λοιπόν καλά το σιτάρι και το καλαμπόκι, ξεχωριστά το ένα από το άλλο και μετά σε μια μεγάλη κατσαρόλα τα ενώνουμε και προσθέτουμε και τα υπόλοιπα υλικά, τις σταφίδες, τα χοντροκομμένα καρύδια, το σουσάμι και την κανέλα. Ρίχνουμε και μια πρέζα αλάτι και αρκετή ζάχαρη για να γίνουν γλυκά, γιατί στα μέρη μας τα τρώμε γλυκά. Στο τέλος και λίγο πριν τα σβήσουμε από τη φωτιά ρίχνουμε και λίγο ελαιόλαδο.

Επίσης αν θέλουμε μπορούμε να χυλώσουμε το ζουμάκι πριν τα σβήσουμε από τη φωτιά με λίγο νεράκι και αλεύρι. Αν όμως δεν σας αρέσουν πολύ χυλωμένα την τελευταία διαδικασία με το αλεύρι δεν χρειάζεται να την ακολουθήσετε. Τα πολυσπόρια άλλωστε μετά από μερικές ώρες χυλώνουν από μόνα τους αρκετά λόγω των δημητριακών και αν μας μείνουν και τα βάλουμε και στο ψυγείο για τις επόμενες μέρες τότε χυλώνουν ακόμη περισσότερο.

Η διαφορά από νοικοκυρά σε νοικοκυρά στα μέρη μας είναι ότι όταν ενώνουν το καλαμπόκι με το σιτάρι μαζί για να πάρουν ακόμη μια βράσει, ρίχνουν μόνο τις σταφίδες το αλατάκι και τη ζάχαρη και τα καρύδια με το καβουρδισμένο σουσάμι και την κανέλα τα ρίχνουν όταν σερβίρουν τα πολυσπόρια στο πιάτο.

Όποια διαδικασία και να ακολουθήσετε πιστέψτε με είναι φανταστικά.

Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας επίσης συντηρείται το έθιμο το «πάντρεμα της φωτιάς» και τα«Μπόλια»

Και τα δυο αυτά έθιμα είχαν μεταξύ τους αλληλένδετη σχέση και ήταν απαραίτητα και τα δύο.

Έτσι λοιπόν εδώ και χρόνια βράζουμε τα πολυσπόρια στις χύτρες για να μην ταλαιπωρούμαστε και βράζουμε τα δημητριακά με τις ώρες.

Όταν όμως δεν υπήρχαν οι χύτρες ταχύτητος το έθιμο το ζούσαν και το απολάμβαναν διαφορετικά.

Την βραδιά λοιπόν αυτή γινόταν και το επίσημο άναμμα του τζακιού και για το λόγο αυτό βάζανε να ανάψει η φωτιά πολλών ειδών ξύλα . Πρώτα βάζανε ξύλο αρσενικό , π.χ.πουρνάρι, πλάτανο, κέδρο, και ύστερα βάζανε ξύλο θηλυκό βελανιδιά , κορτσιά λέγοντας και το σχετικό τραγούδι. "απόψε παντρεύω τη φωτιά , με τούτα τα παιδιά ......."ονοματίζοντας κάθε φορά το όνομα του ξύλου που τοποθετούσε στο τζάκι. Σημαντικό ήταν ότι για το πάντρεμα τη φωτιά τα ξύλα που θα χρησιμοποιούσαν πρέπει να προέρχονταν από δέντρα που ήταν μέρος ηλιόλουστο γιατί διαφορετικά αν ήταν από σκιερά μέρη δεν κάνανε ούτε κάρβουνο ούτε φλόγα παρά μόνο καπνό. Αφού η φωτιά άναβε τότε τοποθετούσαν πάνω στην "πυροστιά" τα μπόλια και έπρεπε να διατηρηθεί η φωτιά όλη τη νύχτα για να σιγοβράσουν τα μπόλια. Έτσι λοιπόν έπρεπε να μείνει ένας να "λαγοκοιμάται" δίπλα στο τζάκι και να τροφοδοτεί την φωτιά με ξύλα όλη την νύχτα.

Την άλλη μέρα τα μπόλια είχαν βράσει και σερβίρονταν κανονικά στο μεσημεριανό τραπέζι σαν κυρίως πιάτο. Επειδή συνήθως ήταν αρκετά τα μπόλια οι νοικοκυρές προσέφεραν και στα γειτονικά σπίτια ανταλλάσοντας πιάτα για κάνουν και τη σύγκριση ανάμεσά τους.

Σε κάποια μέρη μάλιστα τα βράζανε καλά την παραμονή και πριν ξημερώσει η 21η Νοεμβρίου πηγαίνανε στην βρύση του χωριού και ρίχνανε από μια κουταλιά πολυσπόρια, λίγα κέρματα, λίγο κρασί με τσίπουρο και λέγανε αρκετές φορές: «όπως τρέχει το νερό έτσι να τρέχει και το βιός».

Για την αναβίωση του εθίμου ασχολήθηκε η Κοτσαμπασοπούλου Λίτσα για τοwww.nikopolistv.gr και το «Οι Συνταγές της Λίτσας» με την ελπίδα ότι τόσο όμορφα έθιμα δεν θα χαθούν στο πέρασμα του χρόνου αλλά θα τα διατηρήσουν και οι επόμενες γενιές.

Τη συνταγή θα τη δείτε αναλυτικά στο:

 nikopolistv.gr