Στα Ενθέματα της Αυγής αύριο 27 του Ιούλη

στα Ενθέματα της Αυγής αύριο Κυριακή 27 του Ιούλη
Κείμενα των: Πολυμέρη Βόγλη, Χρήστου Χατζηιωσήφ, Κωστή Καρπόζηλου, Ρασίντ Καλίντ, Σαγιέντ Κασούα, Αντώνη Λιάκου, Κώστα Γαβρόγλου, Κωστή Αχνιώτη, Ζεχρά Σενγκίς, Ντόναλντ Πρετσιόζι


Στα περίπτερα εντός της «Αυγής», στο μπλογκ τους (enthemata.wordpress.com), στο facebook (Enthemata Avgis) και στο twitter: @enthemata

ΤΡΙΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ
1. «Σαράντα χρόνια μετά την “Ώρα μηδέν”». Γράφει ο Πολυμέρης Βόγλης: «Σαράντα χρόνια μετά, λίγοι νοσταλγούν τη Μεταπολίτευση, ενώ στον δημόσιο λόγο κυριαρχεί η αποκήρυξή της ως εποχής άνθησης του “λαϊκισμού”. Πίσω από μια τέτοια αντιμετώπιση του παρελθόντος δεν κρύβεται άγνοια ή επιλεκτική μνήμη για τις αλλαγές που συνέβησαν και θεμελίωσαν τη δημοκρατία, αλλά ένας βαθύς ελιτισμός απέναντι σε μια κοινωνία η οποία, υποτίθεται, είναι ανώριμη και δεν μπορεί να αντιληφθεί το γενικό «καλό». Μια κοινωνία η οποία δεν μπορεί ούτε πρέπει να είναι το υποκείμενο της πολιτικής, γιατί αντιδρά συναισθηματικά, ανορθολογικά, «εγωιστικά»: στον αντίποδα της Μεταπολίτευσης πια, η πολιτική δεν έχει ανάγκη σήμερα την κοινωνική νομιμοποίηση. Με λίγα λόγια, «μίσος για τη Μεταπολίτευση», εντέλει, εκφράζει την αποστροφή για τη συμμετοχή της κοινωνίας στην πολιτική».
2. Η Μεταπολίτευση μέσα από τις περιπέτειες του ελληνικού Πανεπιστημίου. Γράφει ο Χρήστος Χατζηιωσήφ: «Αν στη δεκαετία του 1970 το γενικό αίτημα ήταν περισσότερη δημοκρατία και αναβάθμιση της θέσης της ελληνικής κοινωνίας στη διεθνή κοινότητα, σήμερα οι ελπίδες πολλών, ακόμα και από τη γενιά του Πολυτεχνείου, έχουν εναποτεθεί στον συλλογικό κυβερνητικό επίτροπο που αποτελεί το Συμβούλιο του Ιδρύματος, καθώς και στους πολυδαίδαλους και ασφυκτικούς γραφειοκρατικούς μηχανισμούς “αξιολόγησης και πιστοποίησης” κάθε πρωτοβουλίας και αυτονομίας των πανεπιστημίων (ΑΔΙΠ). Εάν λοιπόν οι πανεπιστημιακοί κρίνονται ανίκανοι να αυτοδιοικηθούν, τότε κατά μείζονα λόγο και ο ελληνικός λαός έχει ευλόγως τεθεί υπό εσωτερική και εξωτερική κηδεμονία· και, καθώς δεν μπορούμε να τον αλλάξουμε (τον λαό), ας παραμείνει υπό αυτήν. Και εάν το μέλλον της χώρας βρίσκεται στην ανάπτυξη του αγροτικού τομέα, του τουρισμού και της ναυτιλίας, τότε τι είδους πανεπιστήμιο της ταιριάζει; Πράγματι, ο κύκλος της Μεταπολίτευσης φαίνεται να έχει κλείσει, όπως χαρούμενα μας αναγγέλλει η επετειακή αφίσα της Νέας Δημοκρατίας».
3. Από τη Βαϊμάρη στη Μεταπολίτευση: Οι ιστορικές αναλογίες και η αναζήτηση του Ηγέτη. Γράφει ο Κωστής Καρπόζηλος: «Προφανώς απέχουμε αρκετά από τη στιγμή που ο Κωνσταντίνος Καραμανλής θα “χαμογελά ανταγωνιστικά” στην Ζαν Ντ’ Αρκ ή στον βασιλιά Goujian. Παρ’ όλα αυτά, η ταύτιση της Μεταπολίτευσης με τη μυθική σχεδόν μορφή του Καραμανλή έχει μια άμεση λειτουργία: μετασχηματίζει την πολιτική πράξη και τη κοινωνική μεταβολή σε υπόθεση των επαγγελματιών πολιτικών και υποβαθμίζει το «πόπολο» είτε σε χειροκροτητή, είτε σε μια ανώριμη μάζα που αδυνατεί να αντιληφθεί τις αναγκαιότητες της εποχής. Μέσα στον χρόνο η ιστορία της Μεταπολίτευσης έχει επωμισθεί αρκετούς μύθους --από τον μύθο της «σύντομης επτάχρονης παρένθεσης” έως εκείνον της “πάνδημης λαϊκής αντίστασης”-- που λειτούργησαν όμως καθοριστικά στη δυνατότητα σταθεροποίησης της αστικής δημοκρατίας. Ο αναδυόμενος μύθος της ηγετικής μορφής του Κωνσταντίνου Καραμανλή αποσκοπεί στην επιστροφή στον πρωταρχικό πυρήνα: εκεί που το “έθνος” (ή “Νέα Ελλάδα” στη γλώσσα του Αντώνη Σαμαρά) χρειάζεται Ηγέτες για να μεγαλουργήσει.
ΓΑΖΑ, ΤΟΠΟΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΠΕΛΠΙΣΙΑΣ
1. Η επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα συσκοτίζει τα κεντρικά ζητήματα: τον ρατσισμό, την κατοχή, τον αποικισμό. Γράφει ο Ρασίντ Καλίντι: «Ωστόσο, όπως στις περισσότερες συγκρούσεις του Ισραήλ με τους Παλαιστίνιους, και όπως σε κάθε επίθεση εναντίον της Γάζας, αυτές οι ντρίμπλες δεν θα αποτρέψουν την ήττα. Μακροπρόθεσμα, θα αποδειχθούν καταστροφικές, ανοίγοντας ακόμα μια ρωγμή στο ισραηλινό οικοδόμημα του παράνομου και ηθικά χρεοκοπημένου σχεδίου της αέναης κατοχής και του αδιάλειπτου αποικισμού. Η συνεχιζόμενη αναταραχή στην αραβική ανατολική Ιερουσαλήμ και στα υπόλοιπα κατεχόμενα εδάφη, όπως και στις παλαιστινιακές κοινότητες εντός του Ισραήλ, είναι μια ακόμη προειδοποίηση. Και είναι η τρίτη προειδοποίηση, μετά το ξέσπασμα της πρώτης Ιντιφάντα το 1987, ότι αυτό το απάνθρωπο και ρατσιστικό εγχείρημα δεν μπορεί να διατηρηθεί, και ότι δεν υπάρχει κανένας τρόπος να περάσει: δεν μπορεί να εκτυλίσσεται ήρεμα και γαλήνια, όπως ένα όνειρο, γιατί δεν μπορεί να αναγκάσει τους Παλαιστίνιους να υποταχθούν» (μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου).
2. Γιατί πρέπει να φύγω από το Ισραήλ. Γράφει ο παλαιστίνιος συγγραφέας  Σαγιέντ Κάσουα: «Επί είκοσι πέντε χρόνια κρατιόμουν από την ελπίδα, πιστεύοντας ότι δεν είναι δυνατόν οι άνθρωποι να είναι τόσο τυφλοί. Είκοσι πέντε χρόνια κατά τη διάρκεια των οποίων είχα ελάχιστους λόγους να είμαι αισιόδοξος, αλλά συνέχισα να πιστεύω ότι μια μέρα το μέρος αυτό, όπου Εβραίοι και Άραβες, ζουν μαζί θα έχει να πει μία, ενιαία ιστορία, την οποία ο άλλος δεν θα την αρνείται. Ότι μια μέρα οι Ισραηλινοί θα σταματήσουν να αρνούνται τη Νάμπκα (την Καταστροφή), την Κατοχή και τον πόνο των Παλαιστινίων. Ότι κάποια μέρα οι Παλαιστίνιοι θα θελήσουν να συγχωρήσουν και πως μαζί θα ιδρύσουμε ένα μέρος στο όποιο θα αξίζει να ζει κάποιος. Την περασμένη βδομάδα παραιτήθηκα. Την περασμένη βδομάδα κάτι μέσα μου έσπασε. Τότε που οι νέοι διαδήλωναν στην πόλη φωνάζοντας «θάνατος στους Άραβες» και τους επιτίθεντο μόνο και μόνο επειδή είναι Άραβες, κατάλαβα ότι έχασα τη δική μου, μικρή μάχη» (μετάφραση: Μάνια Μεζίτη).
Θα μιλήσουμε σοβαρά για τη σοβαρή ήττα στα πανεπιστήμια; Ο Αντώνης Λιάκος απαντάει στο άρθρο του Κώστα Γαβρόγλου, στα προηγούμενα «Ενθέματα»: «Η αποχή [στις εκλογές για τα συμβούλια ιδρύματος] ήταν ολέθρια σε μια στιγμή που με τη νέα δομή θα εκλέγονται κοσμήτορες, που συγκεντρώνουν σημαντικό μέρος των αποφάσεων που αφορούν τα τμήματα  στα χέρια τους, και οι εσωτερικοί  κανονισμοί των πανεπιστημίων. Αυτές οι πράξεις δεν είναι  εύκολα ανατρέψιμες καθώς γεννούν πλέον μια νέα τάξη νομιμότητας και έχουν διαδοχικές συνέπειες». Ανταπάντηση του Κώστα Γαβρόγλου: Δεν κάνουν οι άνθρωποι τους θεσμούς, αλλά το αντίστροφο: «Οι αρμοδιότητες των Συμβουλίων είναι τέτοιες που και οι καλύτεροι, αργά ή γρήγορα, θα υποχρεωθούν να προσαρμοστούν στη λογική που τα συγκροτεί. Το ζήτημα, όπως το τόνισα στο άρθρο μου, αλλά ξεχάστηκε, δεν είναι --επαναλαμβάνω δεν-- να αναδειχθούν αριστεροί πρυτάνεις ή μέλη των Συμβουλίων. Το θέμα είναι να δημιουργηθούν και να λειτουργούν ουσιαστικά οι δημοκρατικοί θεσμοί».
ΚΥΠΡΟΣ: 40 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟΥΛΙΟ ΤΟΥ 1974
1. 1964 ή 1974; Πότε αρχίζει το μέτρημα; Γράφει ο Ελληνοκύπριος εκπαιδευτικός Κωστής Αχνιώτης: «Το 1974 σημάδεψε ανεξίτηλα κάθε Κύπριο. Για να είμαστε όμως πιο σωστοί, οι Τουρκοκύπριοι δεν μετρούν από το 1974, αλλά από το 1964, χρονιά κατά την οποία άρχισαν οι δικοινοτικές ταραχές και ο εγκλωβισμός των Τουρκοκυπρίων στους θύλακες. Η εθνικιστική πλευρά της κάθε κοινότητας προσπαθεί να σχετικοποιήσει το ’64 ή το ’74, αναλόγως».
2. Δεν υπάρχουν νικητές στους πολέμους, μόνο ερείπια. Γράφει η Τουρκοκύπρια εκπαιδευτικός Ζεχρά Σενγκίς: «Όποιος πανηγυρίζει τα αποτελέσματα των πολέμων και συγχαίρει τους νικητές στρέφεται ενάντια στην ανθρωπότητα. Δεν υπάρχουν νικητές στους πολέμους· υπάρχουν μόνο ερείπια, απομένουν μονάχα ρημαγμένες ψυχές και ρημαγμένοι τόποι. Ζήτω η αλληλεγγύη των λαών!
Γιατί η τέχνη είναι επικίνδυνη. Από το δεύτερο τεύχος του περιοδικού «Ιστορία της Τέχνης», δημοσιεύουμε το άρθρο του ομότιμου καθηγητή του UCLA Ντόναλντ Πρετσιόζι: «Η τέχνη θεωρείται από παλιά επικίνδυνη για τη σταθερότητα της κοινωνίας και της επιθυμητής --ή της φερόμενης ως ιδανικής-- τάξης της. Το απλούστερο και συναρπαστικότερο σκεπτικό της έχει ως εξής: η συνειδητοποίηση τής καλλιτεχνικής διάστασης (artistry) του έργου τέχνης --το γεγονός δηλαδή ότι πρόκειται για προϊόν της ανθρώπινης δημιουργικότητας-- μας δίνει τη δυνατότητα να φανταστούμε ότι η πραγματικότητα που απεικονίζει ή προβάλλει θα μπορούσε να γίνει αντιληπτή και με διαφορετικό τρόπο, τόσο από επιμέρους άτομα ή ακόμη και από το ίδιο άτομο σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Με άλλα λόγια, από τη στιγμή που συνειδητοποιούμε ότι οι μορφές και τα νοήματα που εκλαμβάνονται από τη δική μας κοινωνία ως πραγματικά ή φυσικά (ίσως ακόμη και δημιουργημένα ή εμπνευσμένα από υπεράνθρωπες δυνάμεις ή θεότητες) δεν αποτελούν παρά μόνο μία ανάμεσα σε πολλές πιθανές εκδοχές της πραγματικότητας ή των αξιακών της συστημάτων, τότε ανοίγει ο δρόμος για να φανταστούμε άλλους τρόπους κατασκευής του κόσμου».