Όλγα Γεροβασίλη για κινητικότητα: Τέλος στις αιώνιες αποσπάσεις, στα παραθυράκια και στην αδιαφάνεια

Θέμα: «Ομιλία Όλγας Γεροβασίλη, Υπουργού Διοικητικής Ανασυγκρότησης,  στη συζήτηση επί της αρχής στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής του σχεδίου νόμου «Ενιαίο Σύστημα Κινητικότητας στη Δημόσια Διοίκηση»

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Διακηρυγμένος στόχος της κυβέρνησης είναι η υλοποίηση κρίσιμων κοινωνικών παρεμβάσεων, η παραγωγική ανασυγκρότηση, η ανάπτυξη με κοινωνική δικαιοσύνη και βεβαίως  η επίτευξη δημοσιονομικών στόχων.
Η επίτευξη των παραπάνω στόχων δεν νοείται χωρίς αντίστοιχη διοικητική ανασυγκρότηση. Στο πλαίσιο αυτό καταθέτουμε το σχέδιο Νόμου «Ενιαίο Σύστημα Κινητικότητας στη Δημόσια Διοίκηση». Αυτό που έχει επικρατήσει στον δημόσιο λόγο να αναφέρεται ως «Νομοσχέδιο για την κινητικότητα στο δημόσιο».
Με το νομοσχέδιο αυτό μεταρρυθμίζεται ο δημόσιος τομέας. Αναδιοργανώνεται προκειμένου να αποτελέσει ένα σύγχρονο εργαλείο ικανό να ανταπεξέλθει στις δυσκολίες της κρίσιμης περιόδου που διανύουμε, αλλά και να συμβάλλει στην παραγωγική ανασυγκρότηση.
Με το νομοσχέδιο αυτό δεν τακτοποιούμε απλά  προβλήματα και παθογένειες του συστήματος. Δεν διορθώνουμε απλά. Ανασυγκροτούμε τον δημόσιο τομέα προς μια προοδευτική κατεύθυνση. Υπέρ των εργαζομένων και υπέρ του πολίτη.
Ποιες είναι οι βασικές πρόνοιες αυτού του νομοσχεδίου.
Με το σημερινό νομοσχέδιο η κυβέρνηση δημιουργεί ένα ενιαίο σύστημα κινητικότητας στη δημόσια διοίκηση και βάζει τάξη στο θολό τοπίο των μετατάξεων και των αποσπάσεων.
Ας δούμε τι υπήρχε μέχρι σήμερα σε αυτόν τον τομέα. Υπήρχε πλήρης κατακερματισμός του θεσμικού πλαισίου. Απουσία κριτηρίων για την αξιολόγηση των αναγκών σε προσωπικό. Έλλειψη εγγυήσεων διαφάνειας και αντικειμενικότητας στις διαδικασίες επιλογής για τις θέσεις που καλύπτονται. Πλήθος ειδικών διατάξεων που διαμορφώνουν ένα πλαίσιο απόλυτης αοριστίας.
Με λίγα λόγια υπήρχε ένας –επιτρέψτε μου να πω– «θεσμικός θόρυβος», διάτρητος από παραθυράκια, υποσημειώσεις και προσωποπαγείς επιλογές. Μια τέτοια συνθήκη πέρα από την αδιαφάνεια, δημιούργησε μεγάλα προβλήματα τόσο στους εργαζομένους, όσο και στους πολίτες.  
Όλα αυτά –μετά την ψήφιση του σχεδίου νόμου– τοποθετούνται στο παρελθόν. Η μετάταξη γίνεται και πάλι η κύρια μορφή κινητικότητας. Η απόσπαση συνιστά πλέον μία κατ’ εξαίρεση μορφή κινητικότητας. Η απόσπαση πρέπει να συνδέεται με την ύπαρξη αποδεδειγμένων σοβαρών υπηρεσιακών αναγκών και έχει περιορισμένη διάρκεια. Τίθεται πλέον τέλος στις αιώνιες αποσπάσεις και στο χάος που αυτές έφεραν στον δημόσιο τομέα.
Κυρίες και κύριοι,
Ας δούμε τα κύρια χαρακτηριστικά του Ενιαίου Συστήματος Κινητικότητας.
Πρώτο χαρακτηριστικό είναι  ο αμιγώς εθελούσιος χαρακτήρας της κινητικότητας.
Κάθε υπάλληλος έχει δικαίωμα συμμετοχής στο Ενιαίο Σύστημα Κινητικότητας. Μοναδική προϋπόθεση: η  κάλυψη των θέσεων του κλάδου του στην υπηρεσία που υπηρετεί σε ποσοστό τουλάχιστον 50% ή 65% αν πρόκειται για μικρούς Δήμους με πληθυσμό κάτω από 90.000.
Δεύτερο χαρακτηριστικό αποτελεί η υποχρέωση δημοσιοποίησης των κενών θέσεων μέσω της ανάρτησής τους σε διαδικτυακή πλατφόρμα του Υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης. Δηλαδή, η όλη διαδικασία θα γίνεται μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας στην οποία οι δημόσιοι φορείς θα δηλώνουν την ανάγκης τους για κάλυψη θέσεων. Στη συνέχεια, κάθε υπάλληλος, με βάση τα προσόντα του, θα αυτοπροτείνεται για να καταλάβει την αντίστοιχη θέση. Με τον τρόπο δεν θα υπάρχει εσωτερική ενημέρωση και ενημερωμένοι προνομιούχοι, αλλά διάχυση της πληροφορίας σε όλους.
Τρίτον: Η ολοκλήρωση των διαδικασιών μετάταξης ή απόσπασης είναι χρονικά καθορισμένη και δεσμευτική. Χρειάζεται πια μία μόνο υπογραφή από τον φορέα υποδοχής χωρίς να χρειάζεται να συνυπογράψει ο φορέας προέλευσης του υπαλλήλου.
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το γεγονός πως για πρώτη φορά η υπηρεσίας υποδοχής είναι υποχρεωμένη όχι μόνο να αιτιολογεί την επιλογή της, αλλά και να περιλαμβάνει συγκριτική αξιολόγηση των υποψηφίων. Με την ρύθμιση αυτή διασφαλίζεται πως η κρίση της επιτροπής θα είναι αντικειμενική και πλήρως αιτιολογημένη.
Σε τρεις μήνες από την υποβολή αίτησης η διαδικασία πρέπει να ολοκληρωθεί. Οι δεκάδες υπογραφές που απαιτούνταν για την απλή μετακίνηση ενός υπαλλήλου από τη μία υπηρεσία στην άλλη καταργούνται. Με τον τρόπο αυτό τόσο ο χρόνος της απόφασης όσο και το κέντρο λήψης της είναι απολύτως προσδιορισμένα.
Το πεπαλαιωμένο, χρονοβόρο, ανορθολογικό και πελατειακό συστήματος μετατάξεων του παρελθόντος τελειώνει εδώ. Η μείωση της γραφειοκρατίας που φέρνει το νομοσχέδιο δεν είναι απλώς ένα πρακτικό μέτρο που διευκολύνει τις διαδικασίες.
Έχει ταυτόχρονα και μια πολύ σημαντική δημοσιονομική πτυχή. Σύμφωνα με το άρθρο 24 του Νομοσχεδίου και τα Στοιχεία Μελέτης του ΙΟΒΕ που περιλαμβάνονται σε αυτό το ελληνικό Δημόσιο έχει δαπανήσει τα τελευταία 15 χρόνια περίπου 6 δισ. ευρώ, εμμένοντας στη χρήση χαρτιού και στην έντυπη διαδικασία δημιουργίας και ροής εγγράφων.
Από την εξοικονόμηση που επιτυγχάνεται μέσω της νομοθετικής ρύθμισης για την διαδικασία έκδοσης και διακίνησης διοικητικών πράξεων και άλλων εγγράφων το δημόσιο μπορεί άμεσα να εξοικονομήσει για τα έτη 2017-2018 έως και 800 εκατ. ευρώ. Αυτή είναι η δημοσιονομική πτυχή της πάταξης της γραφειοκρατίας.
Τέταρτον: Θεσμοθετούνται ενιαίες προϋποθέσεις και ενιαίο πλαίσιο κανόνων.  Δηλαδή θα υπάρχουν πια κοινοί κανόνες που περιγράφουν τους όρους, τις προϋποθέσεις και τις απαιτούμενες διαδικασίες. Βάζουμε τέλος  στο πλήθος των ειδικών διατάξεων και εξαιρέσεων που ισχύουν σήμερα.
Η διαφάνεια είναι  θεμελιακό κοινωνικό χαρακτηριστικό του νομοσχεδίου αυτού. Το Δημόσιο μέσα από το Ενιαίο Σύστημα Κινητικότητας περνά από το ημίφως της θεσμικής απροσδιοριστίας, στο φως της οργάνωσης και της δημοσιοποίησης των δεδομένων.
Κεντρικό ρόλο στο συντονισμό και την εφαρμογή του Ενιαίου Συστήματος Κινητικότητας έχει η επταμελής Κεντρική Υπηρεσία Κινητικότητας στο Υπουργείο Διοικητικής Ανασυγκρότησης. Η υπηρεσία αποτελείται αφενός από πρόσωπα που παρέχουν αυξημένες εγγυήσεις αντικειμενικότητας (π.χ. εκπρόσωποι ΑΣΕΠ, Νομικός Σύμβουλος ΝΣΚ). Αφετέρου από υπηρεσιακούς παράγοντες που είναι αρμόδιοι για θέματα διαχείρισης προσωπικού (π.χ. Διοικητικοί Γραμματείς, Προϊστάμενοι Γενικών Διευθύνσεων).
Όπως βλέπετε, κάνουμε προσεχτικά βήματα τόσο ως προς τη διαφάνεια όσο και ως προς τη λειτουργικότητα της διαδικασίας.
Επιπλέον, για πρώτη φορά εισάγεται γενικό δικαίωμα απόσπασης για συνυπηρέτηση με σύζυγο ή συμβιούντα δημόσιο υπάλληλο στην περιοχή που υπηρετεί ένας εξ αυτών. Με τον τρόπο αυτό εξυπηρετούνται οι ανάγκες για οικογενειακή επανένωση.
Η Κεντρική Επιτροπή Κινητικότητας γνωμοδοτεί για την ανακατανομή των υπαλλήλων σε υπηρεσίες της περιοχής που ζητείται η συνυπηρέτηση προκειμένου να καλύπτονται ταυτόχρονα και πραγματικές ανάγκες των φορέων. Όπως αντιλαμβάνεστε, οι ρυθμίσεις που εισάγονται δεν αποτελούν απλώς λειτουργικές αλλαγές. Αποτελούν ταυτόχρονα ρυθμίσεις με ιδιαίτερα κοινωνικά χαρακτηριστικά.
Οι εργαζόμενοι μπορούν να μετακινούνται με βάση τις ανάγκες τους και να οργανώνουν όσο το δυνατόν καλύτερα τη ζωή τους μέσα στην δύσκολη εποχή της κρίσης. Μπορούν να επιστρέψουν στον τόπο καταγωγής τους εφόσον το επιθυμούν, να κάνουν τις επιλογές που οι ίδιοι αξιολογούν ως πιο συμφέρουσες, να οργανώσουν τους επαγγελματικούς τους στόχους, να ενισχύσουν τις επαγγελματικές τους δεξιότητες, να αποκτήσουν επιπλέον επαγγελματική εμπειρία.
Με τον τρόπο αυτό καταφέρνουμε να εξυπηρετούμε οικογενειακές ή προσωπικές ανάγκες χωρίς ωστόσο να διαταράσσεται η εύρυθμη λειτουργία των φορέων. Εναρμονίζουμε δηλαδή τις ανάγκες των φορέων με τις επιθυμίες των εργαζομένων.
Κυρίες και κύριοι,
Το σημερινό σχέδιο νόμου μαζί με το νομοσχέδιο για το μητρώο στο δημόσιο, τις κρίσεις με βάση το μητρώο, τα οργανογράμματα των φορέων και τις περιγραφές θέσεων ορίζουν  τις παραμέτρους με τις οποίες θα ανασυγκροτήσουμε τον δημόσιο τομέα. Υπό το πρίσμα αυτό το νομοσχέδιο για την κινητικότητα αποτελεί ένα νομοσχέδιο-τομή.
Διαμορφώνουμε έναν αποτελεσματικό δημόσιο τομέα μέσα από τον δημοκρατικό προγραμματισμό και τον αναπτυξιακό σχεδιασμό. Με σταθερές αρχές τη διαφάνεια και την αξιοκρατία. Μια δημόσια διοίκηση φιλική κι ανοιχτή σε όλους, χωρίς προνομιακά συναλλασσόμενους μ’ αυτήν. Μια σοβαρή, αποτελεσματική, γρήγορη και λειτουργική δημόσια διοίκηση που θα στέκεται δίπλα κι όχι απέναντι απ’ τον πολίτη.
Με την παράλληλη θεσμική θωράκιση εργασιακών συνθηκών και λειτουργιών που θα απελευθερώνουν το πλούσιο και
έμπειρο επιστημονικό δυναμικό. Με την αποκατάσταση του ρόλου του δημόσιου λειτουργού ως παραγωγική μονάδα κι όχι ως γραφειοκρατικό εμπόδιο.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Για εμάς το κράτος δεν πρέπει να είναι ούτε μεγάλο, ούτε μικρό. Πρέπει να είναι όσο χρειάζεται. Για να είναι ένα κράτος ικανό να ανταπεξέλθει στις μεγάλες προκλήσεις της εποχής.
Μεταρρυθμίζοντας το δημόσιο αλλάζουμε τη σχέση του πολίτη με αυτό. Θέλουμε ο πολίτης να νοιώθει αξιοπρέπεια όταν συναλλάσσεται με το δημόσιο. Αλλάζουμε, λοιπόν, τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται και συνυπάρχει με το κράτος στην καθημερινότητά του.
Αλλάζοντας το δημόσιο συμβάλλουμε στην κοινωνική ανασυγκρότηση που έχει ανάγκη ο τόπος.

«ENIAIO ΣYΣTHMA ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ» 

1. Ποια είναι η σημασία της κινητικότητας των υπαλλήλων  μεταξύ των υπηρεσιών του δημόσιου τομέα;

 Στο πλαίσιο της αναδιοργάνωσης της δημόσιας διοίκησης η κινητικότητα των υπαλλήλων μεταξύ των  δημόσιων υπηρεσιών έχει ιδιαίτερη σημασία, δεδομένου ότι  α/ συνιστά αναντικατάστατο «εργαλείο» για την ανακατανομή του προσωπικού βάσει των  πραγματικών  αναγκών  κάθε φορέα  και β/ παρέχει τη δυνατότητα σε κάθε υπάλληλο να αξιοποιήσει τα  τυπικά και ουσιαστικά  προσόντα  του,  να εμπλουτίσει την εργασιακή εμπειρία του αλλά  και να υπηρετήσει σε θέση υπηρεσίας που βρίσκεται στον τόπο συμφερόντων του.

2. Ποιες είναι οι κύριες μορφές κινητικότητας για τη μετακίνηση  του υπαλλήλου από μία υπηρεσία σε άλλη;

 Κύριες μορφές κινητικότητας είναι η απόσπαση ( προσωρινή απομάκρυνση από την υπηρεσία που ανήκει οργανικά ο υπάλληλος προκειμένου να καλυφθούν σοβαρές και επείγουσες υπηρεσιακές ανάγκες άλλης υπηρεσίας ) και η μετάταξη (μετακίνηση σε οργανική θέση άλλης υπηρεσίας είτε στον ίδιο κλάδο είτε σε άλλο για τον οποίο ο υπάλληλος έχει τα τυπικά προσόντα). 

3. Γιατί είναι αναγκαίο να εισαχθεί ένα νέο σύστημα κινητικότητας  για τους  δημοσίους υπαλλήλους;

Κύριες παθογένειες της κινητικότητας σήμερα  είναι  η απουσία κριτηρίων για την αξιολόγηση των αναγκών σε προσωπικό των υπηρεσιών, η έλλειψη εγγυήσεων διαφάνειας και αντικειμενικότητας στις διαδικασίες επιλογής,  ο κατακερματισμός του θεσμικού πλαισίου  και η  έλλειψη δεσμευτικών προθεσμιών για την ολοκλήρωση μιας διαδικασίας απόσπασης ή μετάταξης. Επιπλέον, υπάρχει αδικαιολόγητη γραφειοκρατική επιβάρυνση στις σχετικές διαδικασίες (π.χ. συνυπογραφή  των αποσπάσεων από τον Υπουργό Διοικητικής Ανασυγκρότησης, έκδοση εγκριτικών αποφάσεων  για τις μετατάξεις).  

4. Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του Ενιαίου Συστήματος Κινητικότητας (ΕΣΚ);

Τα στοιχεία που διαφοροποιούν ριζικά το ΕΣΚ από το υφιστάμενο πλαίσιο κινητικότητας είναι κατά κύριο λόγο, 

α/  ο αμιγώς εθελούσιος χαρακτήρας της κινητικότητας. Κάθε υπάλληλος έχει δικαίωμα συμμετοχής στο ΕΣΚ. Μοναδική προϋπόθεση: κάλυψη των θέσεων του κλάδου του στην υπηρεσία που υπηρετεί σε  ποσοστό τουλάχιστον 50%.

β/ η υποχρέωση δημοσιοποίησης των κενών θέσεων μέσω της ανάρτησής τους σε διαδικτυακή πλατφόρμα του Υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης

γ/ η ύπαρξη δεσμευτικών προθεσμιών για την έκδοση  μιας απόφασης  μετάταξης ή απόσπασης (τρεις μήνες από την υποβολή αιτήσεων από τους υπαλλήλους) από το φορέα  υποδοχής χωρίς να συνυπογράφει ο φορέας προέλευσης του υπαλλήλου  

δ/ οι ενιαίες προϋποθέσεις και εν γένει το ενιαίο πλαίσιο κανόνων -που αντικαθιστούν το πλήθος των ειδικών διατάξεων και εξαιρέσεων που ισχύουν σήμερα-   με αποτέλεσμα να  υπάρχει πλέον  διαφάνεια και εγγυήσεις αντικειμενικότητας. 

5. Πώς διασφαλίζεται η διαφάνεια και η ισότιμη πρόσβαση των υπαλλήλων  στο ΕΣΚ ;

Το ΕΣΚ αναπτύσσεται κατ΄ έτος σε τρεις(3) κύκλους, υπό την εποπτεία της Κεντρικής Επιτροπής Κινητικότητας. Κάθε κύκλος  περιλαμβάνει ανάρτηση σε διαδικτυακή πλατφόρμα των  κενών θέσεων που προκηρύσσουν οι φορείς, υποβολή αιτήσεων από τους ενδιαφερόμενους  και, τέλος, διαδικασία επιλογής από το φορέα υποδοχής. Επισημαίνεται ότι η αξιολόγηση των υποψηφίων γίνεται αποκλειστικά από τριμελή επιτροπή του φορέα υποδοχής, το πρακτικό επιλογής  πρέπει να είναι ειδικά αιτιολογημένο και επιπλέον- για πρώτη φορά- θα πρέπει να  περιλαμβάνει συγκριτική αξιολόγηση των υποψηφίων. 

6. Ποιος είναι ο ρόλος της Κεντρικής Επιτροπής Κινητικότητας;

Η επταμελής  Κεντρική Επιτροπή Κινητικότητας έχει κεντρικό ρόλο στο συντονισμό και την εφαρμογή του Ενιαίου Συστήματος Κινητικότητας. Αποτελείται αφενός από πρόσωπα που παρέχουν αυξημένες εγγυήσεις αντικειμενικότητας (εκπρόσωποι ΑΣΕΠ, Νομικός Σύμβουλος ΝΣΚ) αφετέρου από υπηρεσιακούς παράγοντες που είναι αρμόδιοι για θέματα διαχείρισης  προσωπικού τόσο της κεντρικής διοίκησης όσο και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

7. Τι είναι η ενδοϋπουργική κινητικότητα; 

Είναι μία παράλληλη μορφή  κινητικότητας βάσει της οποίας  επιτρέπεται  -με ανάλογη εφαρμογή  των διατάξεων για το ΕΣΚ-   η απόσπαση από μία αρχή σε άλλη που ανήκει στο ίδιο Υπουργείο ή εποπτεύεται από αυτό. Με τον τρόπο αυτό διευκολύνεται η κινητικότητα μεταξύ φορέων που εποπτεύονται από το ίδιο Υπουργείο, ειδικά για την κάλυψη προσωρινών αναγκών. 

8. Λαμβάνεται υπόψη στην κινητικότητα η συνυπηρέτηση με σύζυγο ; 

Για πρώτη φορά εισάγεται γενικό δικαίωμα απόσπασης για συνυπηρέτηση με σύζυγο ή συμβιούντα δημόσιο υπάλληλο στην περιοχή που υπηρετεί ένας εξ αυτών, προκειμένου να εξυπηρετούνται οι ανάγκες για οικογενειακή επανένωση. Η Κεντρική Επιτροπή Κινητικότητας γνωμοδοτεί για την ανακατανομή των υπαλλήλων σε υπηρεσίες της περιοχής που ζητείται η συνυπηρέτηση προκειμένου να καλύπτονται ταυτόχρονα και πραγματικές ανάγκες των φορέων. 

9. Υπάρχει δυνατότητα αμοιβαίας μετάταξης μεταξύ υπαλλήλων διαφορετικών υπηρεσιών;  

Όλοι οι υπάλληλοι που συμμετέχουν στο ΕΣΚ μπορούν να μεταταχθούν μεταξύ τους (αμοιβαία), εφόσον τα τυπικά προσόντα τους αντιστοιχούν στα απαιτούμενα τυπικά προσόντα κλάδου της ίδιας κατηγορίας που ανήκει στην υπηρεσία του αμοιβαία μετατασσόμενου υπαλλήλου. Τα αιτήματα για αμοιβαία μετάταξη αναρτώνται ,όπως και τα αιτήματα των φορέων, στην διαδικτυακή πλατφόρμα των θέσεων προκειμένου να υπάρχει διαφάνεια στις διαδικασίες αμοιβαίας κινητικότητας.  

10. Υπάρχουν μεταβατικές  ρυθμίσεις για τους νυν αποσπασμένους και για όσους είναι σε διαδικασία μετάταξης;

Με τις μεταβατικές διατάξεις λαμβάνεται μέριμνα για την ολοκλήρωση  των  εκκρεμών μετατάξεων κατά τη δημοσίευση του νόμου και  για τη δυνατότητα μετάταξης όσων είναι αποσπασμένοι, άλλα και όσων είναι σε διαδικασία  απόσπασης  σε συνέχεια ανακοίνωσης-πρόσκλησης.