Οσφυαλγία: Αίτια και αντιμετώπιση

Η οσφυαλγία, από τις λέξεις οσφύς (μέση) και άλγος (πόνος), χαμηλός πόνος στη πλάτη, είναι σύμπτωμα που αφορά κάθε πόνο στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης (μέση), ανεξάρτητα από την αιτία που τον προκαλεί και από την οποία το 78% των ανθρώπων επηρεάζεται κάποια στιγμή στη ζωή τους από 1 έως 3 φορές κατά μέσο όρο.

Είναι συχνότερη στην 4η και 5η δεκαετία της ζωής και συνήθως οφείλεται σε εκφύλιση των κατώτερων οσφυϊκών διαστημάτων που είναι τα πιο κινούμενα έναντι των υπολοίπων μέρη. Συχνά η εκφύλιση ξεκινάει από έναν ή περισσότερους μεσοσπονδύλιους δίσκους (δισκοκήλη) και στη συνέχεια ακολουθεί εκφύλιση των σπονδυλικών αρθρώσεων, που προκαλεί αστάθεια και στένωση του σπονδυλικού σωλήνα, εξηγεί ο κύριος ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ , ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΟΣ

Ταυτόχρονα με την οσφυαλγία, μία κήλη δίσκου μπορεί να πιέσει και κάποιο νεύρο (νευρική ρίζα) και με αποτέλεσμα πόνο στο πόδι, που είναι γνωστός με τον όρο «ισχιαλγία». Πολλές μελέτες έχουν δημοσιευτεί διεθνώς για το αν υπάρχουν τρόποι όπου μπορεί κανείς να αποφύγει τα συμπτώματα της οσφυαλγίας και τα χρόνια προβλήματα της μέσης. Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε ότι συχνά υπάρχουν γενετικές και εμβιομηχανικές διαφορές μεταξύ των ανθρώπων, πράγμα που καθιστά ορισμένους πιο ευπαθείς σε προβλήματα με τη μέση τους. Επίσης υπάρχουν και κάποιες σοβαρότερες παθήσεις (π.χ.όγκοι, κατάγματα, φλεγμονές) που μπορεί αρχικά να εμφανιστούν με μία οσφυαλγία. Η οσφυαλγία μπορεί να είναι είτε οξεία, υποξεία ή χρόνια σε διάρκεια. Με τα συντηρητικά μέτρα, τα συμπτώματα του χαμηλού πόνου στην πλάτη συνήθως παρουσιάζουν σημαντική βελτίωση μέσα σε λίγες εβδομάδες από την έναρξη.

Ταξινόμηση βάσει διάρκειας

Η Οσφυαλγία μπορεί να χαρακτηριστεί από τη διάρκεια των συμπτωμάτων ως:

Οξεία (έως 4 εβδομάδες)
Yπoξεία ( 4-12 εβδομάδες)
Χρόνια (πάνω από 12 εβδομάδες).

Αιτιολογία της Οσφυαλγίας
Η πλειοψηφία των αιτίων της Οσφυαλγίας προέρχεται από καλοήθη μυοσκελετικά προβλήματα και αναφέρονται ως μη ειδική Οσφυαλγία η Οσφυαλγία Μυοσκελετικού τύπου . Αυτός ο τύπος μπορεί να οφείλεται σε διάστρεμμα ή τέντωμα μυός ή διάστρεμμα μαλακού ιστού , ιδίως σε περιπτώσεις όπου ο πόνος ξαφνικά προέκυψε κατά τη διάρκεια της σωματικής φόρτισης της σπονδυλικής στήλης, με τον πόνο στα πλάγια προς τη σπονδυλική στήλη. Πάνω από το 80% των περιπτώσεων της Οσφυαλγίας ανήκουν στην κατηγορία αυτή.

Μέχρι σήμερα έχουν περιγραφεί πάνω από 120 αίτια που προκαλούν μη ειδική αλλά και ειδική Οσφυαλγία. Ορισμένα από αυτά είναι συχνά και ορισμένα σπάνια. Τα συχνότερα από αυτά τα αίτια είναι η Κήλη δίσκου οσφύος, η εκφυλιστική δισκοπάθεια και η εκφυλιστική σπονδυλαρθρίτιδα (ή σπονδύλωση). Ωστόσο, ιδίως στα παιδιά και τους ηλικιωμένους, δεν αποκλείονται άλλα αίτια όπως η σκολίωση, η σπονδυλόλυση (ΠΡΩΤΗ ΑΙΤΙΑ), οι όγκοι της σπονδυλικής στήλης, οι μικροβιακές σπονδυλοδισκίτιδες και το σπουδαιότερο, ο λεγόμενος πόνος αντανάκλασης . Για παράδειγμα, έχει δημοσιευθεί ότι ένα συχνό αίτιο οσφυαλγίας στις γυναίκες είναι τα γαστρεντερολογικά προβλήματα (πχ σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου).
Πιο κάτω περιγράφονται σε πίνακα τα κυριότερα αίτια Οσφυαλγίας.

Μηχανικά αίτια Οσφυαλγίας

Αποφυσιακή οστεοαρθρίτιδα
Διάχυτη ιδιοπαθή σκελετική υπερόστωση (DISH)
Εκφυλισμένοι δίσκοι- Νόσος του Εκφυλισμένου Δίσκου (DDD)(«δισκοπάθεια»)
Κύφωση Νεανική (ΝόσοςScheuermann)
Σπονδυλική Κήλη Δίσκου Οσφύος
Θωρακική ή οσφυϊκή σπονδυλική στένωση
Σπονδυλολίσθηση και άλλες συγγενείς ανωμαλίες
Κατάγματα σπονδύλων
Κοινή ιερολαγόνια δυσλειτουργία
Διαφορά μήκους των ποδιών – Ανισοσκελία
Περιορισμένη κίνηση του ισχίου – Δυσκινησία Ισχίου
Ευθυγραμμισμένα λεκάνη – πυελική λοξότητα, πρόσθια απόκλιση ή αναστροφή
Ανώμαλος πρηνισμός ποδιών

Φλεγμονώδη αίτια Οσφυαλγίας

Σπονδυλαρθρίτιδα Οροαρνητική (π.χ. αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα)
Ουρολοίμωξη (ΠΥΕΛΟΝΕΦΡΙΤΙΔΑ)
Ρευματοειδής αρθρίτιδα
Μόλυνση – επισκληρίδιο απόστημα ή οστεομυελίτιδα σπονδύλου
Ψωριασική αρθρίτιδα

Νεοπλασματικά αίτια Οσφυαλγίας

Όγκοι των οστών (πρωτογενής ή μεταστατικός)
Ενδοσκληρίδιοι όγκοι του νωτιαίου
Χονδροκαρκίνωμα
Καρκίνος του προστάτη
Καρκίνος Παχέος εντέρου
Οπισθοπεριτοναϊκή Ίνωση

Μεταβολικά αίτια Οσφυαλγίας

Κατάγματα σπονδύλων από οστεοπόρωση
Οστεομαλακία

Άλλα σπανιότερα αίτια Οσφυαλγίας

Ψυχοσωματικά αίτια
Σύνδρομο μυοσίτιδας
Νόσος του Paget
Αντανακλώμενα αίτια Οσφυαλγίας (Reffered pain)
Πυελική / κοιλιακή ασθένεια
Διαβρωτικό ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής
Κατάθλιψη
Στέρηση οξυγόνου
Αποκρινόμενος ασθενής που ζητά αναρρωτική άδεια, ή αποζημίωση ατυχήματος, ή συνταξιοδότηση !!!
Άλλες παθήσεις νεφρών και επινεφριδίων πχ Ουρολιθίαση

Διάγνωση
Συνήθως οι άνθρωποι αντιμετωπίζονται συμπτωματικά χωρίς ακριβή προσδιορισμό της υποκείμενης αιτίας. Μόνο σε περιπτώσεις με ανησυχητικές ενδείξεις είναι απαραίτητη διαγνωστική απεικόνιση.

Απεικόνιση
Ακτινογραφίες, αξονική ή μαγνητική τομογραφία ,Σπινθηρογράφημα ,Υπερηχογράφημα άνω και κάτω κοιλιάς συχνά απαιτούνται στην Οσφυαλγία

Θεραπεία

1. Αντιφλεγμονώδη Φάρμακα μαζί με αναλγητικά
Πάντα με την παρακολούθηση ειδικού Ιατρού ιδίως κατά τις οξείες φάσεις του συμπτώματος.

2. Θερμά επιθέματα στην πάσχουσα περιοχή της οσφυικής μοίρας

3. Κλινοστατισμος για 48-72 ώρες και έπειτα κινητοποίηση στα όρια του πόνου μας.

4. Φυσιοθεραπευτική αξιολόγηση

5. Υπερβαρικο οξυγονο

6. Πρόληψη (Προσέξτε το βάρος σας ,Κόψτε το κάπνισμα, Απολαύστε τον ήλιο, Διαχειριστείτε το στρες )

Πρόληψη
Η άσκηση είναι αποτελεσματική στην πρόληψη της υποτροπής του μη οξέος πόνου.

Άσκηση
Πολλοί πάσχοντες από πόνους στην πλάτη μπορεί να μπουν στον πειρασμό να αποφύγουν την άσκηση, αλλά τα στοιχεία δείχνουν ότι η σωματική δραστηριότητα θα μπορούσε να είναι το καλύτερο φάρμακο. Μια ανασκόπηση διαφόρων μελετών κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η άσκηση μπορεί να μειώσει τον πόνο και να βελτιώσει τη φυσική κατάσταση σε χρόνια ή υποτροπιάζουσα οσφυαλγία .
Η πιο αποτελεσματική στρατηγική φαίνεται να είναι ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα άσκησης που περιλαμβάνει διατάσεις και ενδυνάμωση, και είναι εν μέρει υπό την επίβλεψη ειδικού – για παράδειγμα, ασκήσεις στο σπίτι με τακτική παρακολούθηση από θεραπευτή . Η ομαδική άσκηση μπορεί επίσης να βοηθήσει, ειδικά αν εστιάζει τόσο στο μυαλό όσο και στο σώμα.

Τα επόμενα παραδείγματα αποτελούν αποτελεσματικές μεθόδους άσκησης:

Γιόγκα
Μια διετής μελέτη έδειξαν ότι τα μαθήματα γιόγκα δύο φορές την εβδομάδα βελτίωσαν τη λειτουργική ανικανότητα, την ένταση του πόνου και την κατάθλιψη σε ενήλικες με χρόνια οσφυαλγία.

Μέθοδος Πιλάτες
Όλο και περισσότεροι χρησιμοποιούν αυτή τη μέθοδο άσκησης για τη θεραπεία της χρόνιας οσφυαλγίας, καθώς μπορεί να είναι αποτελεσματική για τη μείωση του πόνου και τη βελτίωση της γενικής φυσικής λειτουργίας .

Βελονισμός
Σε μια αξιολόγηση 15 ελεγχόμενων μελετών από το νοσοκομείο Μίλτον Κέινς στο Ηνωμένο Βασίλειο, αυτή η παραδοσιακή κινεζική τεχνική αποδείχθηκε αποτελεσματικότερη από τη συνήθη αγωγή για τη θεραπεία της χρόνιας οσφυαλγίας,

Μασάζ
Μία ανασκόπηση όλων των σχετικών μελετών στην ιατρική βιβλιογραφία καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το θεραπευτικό μασάζ είναι χρήσιμο κατά της χρόνιας οσφυαλγίας.

Χειρισμοί της σπονδυλικής στήλης
Οι χειρισμοί της σπονδυλικής στήλης που εκτελούνται κυρίως από χειροπράκτες , αλλά και από φυσιοθεραπευτές, αποτελούν μία πολύ αποτελεσματική θεραπεία της χρόνιας οσφυαλγίας.

Συμπληρώματα διατροφής

Η βιταμίνη D θα μπορούσε να βοηθήσει, Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β μπορούν επίσης να βοηθήσουν ,σε ερευνα ο συνδυασμός των βιταμινών Β1, Β6 και Β12, δύο φορές την ημέρα σε ποσότητες 50mg, 5 mg και 1mg αντίστοιχα, μαζί με το δημοφιλές μη-στεροειδές αντιφλεγμονώδες φάρμακο δικλοφενάκη (50mg δύο φορές ημερησίως) είχε καλύτερα αποτελέσματα στην ανακούφιση του πόνου σε σχέση με το φάρμακο μόνο του.
Το μαγνήσιο εξίσου!

Βότανα
Η καψαϊκίνη, Η κουρκουμίνη,Το αρπαγόφυτο (Harpagophytum procumbens) λειτουργεί όταν η ημερήσια δόση παρέχει τουλάχιστον 50mg του δραστικού συστατικού harpagoside, και είναι εξίσου αποτελεσματικό με παυσίπονο.

Ο φλοιός της λευκής ιτιάς (Salix alba) σχετίζεται χημικά με την ασπιρίνη και φαίνεται να προσφέρει βραχυπρόθεσμη ανακούφιση της οσφυαλγίας σε ημερήσιες δόσεις των 120mg ή 240mg τυποποιημένης σαλικίνης, η οποία λειτουργεί σαν αντιφλεγμονώδες.

Γενικά για την πρόληψη της οσφυαλγίας, είναι ευρέως αποδεκτό το ότι πρέπει να αποφεύγουμε την καθιστική ζωή και να εντάξουμε την άσκηση στην καθημερινότητά μας. Οι κύριες μυϊκές ομάδες που πρέπει να γυμνάζουμε είναι οι μύες της μέσης (κοιλιακοί, ραχιαίοι, ιερονωτιαίοι, γλουτιαίοι). Αθλήματα που γυμνάζουν συνολικά το σώμα, όπως η κολύμβηση, πρέπει να προτιμούνται. Επειδή όμως ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός, το σωστότερο είναι να ακολουθείται εξατομικευμένο πρόγραμμα άσκησης υπό παρακολούθηση ειδικών, ειδικά αν υπάρχει ήδη πρόβλημα με τη μέση και δεν είναι στο στάδιο της οξείας φάσης.

Θα πρέπει επίσης να ελέγχουμε το βάρος του σώματός μας, προσέχοντας τη διατροφή μας. Οι υπέρβαροι με χαλαρούς μύες είναι πιο πιθανό να έχουν συχνά επεισόδια οσφυαλγίας. Στην καθημερινή μας ζωή υπάρχουν ορισμένα πράγματα τα οποία πρέπει να γνωρίζουμε, έτσι ώστε να μειώσουμε τον κίνδυνο εμφάνισης οσφυαλγίας:

Στην καθιστική εργασία θα πρέπει:

Να αποφεύγεται η πολύωρη παραμονή στην ίδια θέση και να γίνονται συχνά διαλείμματα κάνοντας διατατικές ασκήσεις, επιτρέποντας στο σώμα να ξεμουδιάζει.
Να τοποθετείται ένα μικρό μαξιλάρι στην επιφάνεια της μέσης, ώστε να διατηρείται η φυσιολογική λόρδωση στην περιοχή.
Να ρυθμίζεται το ύψος του γραφείου, ώστε να κρατάμε τη μέση σε ευθεία γραμμή.

Στην οδήγηση θα πρέπει:

Να διατηρείτε το κάθισμα του αυτοκινήτου σε όρθια θέση και κοντά στα πετάλια, ώστε να διατηρείται η φυσιολογική λόρδωση της μέσης.
Σε μακρινά ταξίδια πρέπει να διακόπτεται η καθιστή θέση κάθε μία ή δύο ώρες, να στεκόμαστε όρθιοι εκτείνοντας τον κορμό προς τα πίσω 6-7 φορές και να περπατάμε για λίγα λεπτά.
Αν φυσικά βρίσκεστε στο οξύ στάδιο της πάθησης, να αποφεύγετε την οδήγηση.

Όταν είναι ανάγκη να σκύψουμε θα πρέπει:

Στην περίπτωση που πρέπει να σηκώσουμε κάποιο αντικείμενο – η άρση βαρέων αντικειμένων είναι απαγορευτική – στεκόμαστε κοντά στο αντικείμενο που θέλουμε να σηκώσουμε, κρατάμε τη μέση ίσια και λυγίζουμε τα γόνατα για να το πιάσουμε. Για να το σηκώσουμε, σφίγγουμε τους μύες της κοιλιάς και τεντώνουμε τα γόνατα. Για να μεταφέρουμε βαριά αντικείμενα, τα κρατάμε κοντά στο σώμα και χρησιμοποιούμε και τα δυο χέρια. Σε καμία περίπτωση, δε θα πρέπει να προβείτε σε απότομη στροφή της σπονδυλικής στήλης. Στην περίπτωση όπου βρίσκεστε στο οξύ στάδιο της νόσου, να αποφεύγετε οποιασδήποτε μορφής σκύψιμο.

Όταν κοιμόμαστε θα πρέπει:

Να φροντίσουμε ώστε το στρώμα μας να είναι σε ευθεία θέση και να μη ‘βουλιάζει’ ή να είναι πολύ μαλακό. Προμηθευτείτε ένα ανατομικό στρώμα ή τοποθετήστε μερικές επίπεδες σανίδες κάτω από αυτό που ήδη έχετε, ώστε να το ενισχύσετε.

Όταν στεκόμαστε πολύ ώρα όρθιοι θα πρέπει:

Να στεκόμαστε σε στάση ανάπαυσης βγάζοντας το ένα πόδι μπροστά κι έχοντας το ένα γόνατο ελαφρά λυγισμένο. Δε φοράμε παπούτσια με ψηλά τακούνια και προτιμάμε τις ανατομικές σόλες.

Όταν βήξουμε/φτερνιζόμαστε:

Ο βήχας και το φτέρνισμα μπορούν να προκαλέσουν οξύ επεισόδιο οσφυαλγίας, ή και υποτροπή μιας υπάρχουσας κατάστασης. Για αυτό όταν πρόκειται να βήξουμε/φτερνιστούμε, σηκωνόμαστε όρθιοι και ελαφρώς γέρνουμε προς τα πίσω.

Οσφυαλγία και κάπνισμα
Το κάπνισμα επηρεάζει την εκφύλιση των δομών της σπονδυλικής στήλης προκαλώντας τη μείωση της ροής του αίματος στη χαμηλότερη σπονδυλική στήλη και γίνεται αιτία για να εκφυλιστούν οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι.